Duitslandnieuws spreekt in de aanloop naar de Duitslanddag op 29 september met 6 sprekers die elk actief zullen zijn op het event in Utrecht.
In deel 1 de Duits-Nederlandse lobbyist Thomas Boom, partner bij Meines Holla & Partners. Hij geeft in september een workshop waarin hij vertelt hoe belangrijk het politieke vestigingsklimaat is voor Nederlandse bedrijven die naar Duitsland willen.
Investeren in Duitsland is normaler geworden
Je kunt het overal lezen, na de Brexit gaan veel Nederlandse bedrijven zich sterker richten op Duitsland. Is dat ook jouw verwachting?
Nee, dat staat los van een eventuele Brexit. Ik zie dat er de afgelopen 10 jaar een omslag is gekomen in de mate waarin Nederlandse bedrijven zich verdiepen in Duitsland. Dat zie je ook bij overheden; provincies sturen permanente vertegenwoordigers naar Duitsland, media hebben veel uitgebreider aandacht voor Duitsland. Het is normaler geworden om te investeren in Duitsland.
Hoe komt dat?
Voor die 10 jaar hebben best veel bedrijven hun neus gestoten in Duitsland. Ze zijn teruggeschrokken van de stijve regulering in Duitsland, hebben niet doorgezet en zijn teruggekeerd naar de thuismarkt. Nu zie je dat bedrijven en overheden wel accepteren dat je een lange adem nodig hebt om iets te bereiken in Duitsland, dat je niet direct moet opgeven. Ook niet als je te maken krijgt met andere wet- en regelgeving.
Is het al die moeite wel waard?
Zeker, als je het in Duitsland voor elkaar krijgt, lukt het je elders vaak ook in Europa. Zo loont het vaak echt om veel moeite te doen om de Duitse wettelijke standaards te laten aanpassen voor je product. Tot voor kort waren enkel grote bedrijven bezig met het behartigen van hun belangen in de politiek, nu krijgen steeds meer kleinere partijen ook in de gaten dat het voor hen loont. Ook voor startups wordt dat steeds normaler.
In Duitsland is ‘alles politiek’
Hoe krijg je dat voor elkaar als mkb’er?
Dat je nieuwe pand wordt geopend door de lokale burgemeester krijg je vast zelf wel voor elkaar. Maar de veel grotere zaken, zoals het aanpassen van productnormen en standaardisering zodat jouw product wordt toegelaten op de Duitse markt, dat is natuurlijk veel lastiger. Daarvoor moet je snappen hoe de Duitse politiek in elkaar zit om iets te bereiken. Nederlandse ondernemers hebben lang onderschat hoe politiek de Duitse samenleving is. Nu begrijpen ze dat het verstandig is om op een strategische manier ook in Duitsland je belang te behartigen.
Hoe merk je dat?
Het Nederlandse bedrijfsleven heeft zijn eigen lobby in Duitsland sterk geprofessionaliseerd en begrijpt wat van je als bedrijf in Duitsland verwacht worden. Ceo’s van grote Duitse bedrijven hadden allemaal een mening over de vluchtelingencrisis. Met een Nederlandse bril vind je dit misschien een ver van je bed show maar je kan vluchtelingen ook zien als potentiële arbeidskrachten. Als je een keer naar een speech van Peter Terium (ceo van RWE) luistert dan zie je meteen hoe hij politiek gezien in Duitsland is ingeburgerd. Hij heeft het niet alleen over de zaken die zijn bedrijf RWE direct betreffen maar ook over andere maatschappelijk belangrijke thema’s en dat wordt in Duitsland ook van een bestuursvoorzitter verwacht.
Duitsland is bereid flink te betalen
Zijn er nog meer verschillen?
Het hoort wel echt bij de Duitse mentaliteit dat men denkt dat de wereld vormbaar is via de politiek. Je ziet dit bijvoorbeeld heel erg bij de manier waarop de Energiewende is gelopen. Dan wordt de vraag gesteld; wat is het doel? Als men er van overtuigd is dat het goed is, dan is men ook bereid er flink voor te betalen. Daarmee wordt het vliegwiel in gang gezet en worden eventuele fouten later gecorrigeerd. Zo is men nu bezig om de Energiewende beter aan te passen aan de markt om het betaalbaar te houden. In Nederland ging het al heel vroeg over de vraag in hoeverre subsidiëring van de energietransitie wel economisch verantwoord is.
Nu komt er ook een aankoopsubsidie voor de elektrische auto.
Dat is ook zo’n voorbeeld waarin je de samenspel tussen overheid en bedrijfsleven in Duitsland heel duidelijk ziet. Ga er maar van uit dat e-mobiliteit een heel groot thema wordt in de programma’s van de grote partijen voor de Bondsdagverkiezingen in september 2017.
Dat is interessante informatie voor Nederlandse bedrijven.
Precies! Als je alle Bondsdagrapporten rond dit thema leest, zie je dat de Duitse overheid Nederland ziet als gidsland. Daar zijn extra pagina’s over geschreven. Bondsdagleden brengen ook werkbezoeken bij ons. Dan is het nu zaak dat je als ondernemer je afvraagt, hoe spring ik op die trein die nu in Duitsland gaat rijden.
Begin met een politieke analyse
Beantwoord die vraag zelf eens? Hoe krijg ik als Nederlandse directeur mijn voet tussen de deur in het ‘politieke Duitsland’?
Zeker aan het begin hoef je echt geen quote te scoren over de vluchtelingencrisis op de voorpagina van Bild. Veel handiger is het om te beginnen met een gedegen analyse van de politieke stand van zaken en de banden aan te halen met de vertegenwoordiger van het kiesdistrict voor de Bondsdag waar je gevestigd bent. Dat kost tijd, je moet het stap voor stap doen. Kan ik misschien meedoen in een werkgroep rondom het parlement die praat over de standaardisering van de sector rond mijn product. Verder moet je de vakwoordvoerder in de Bondsdag kennen. Die heeft meestal weer eigen rapporteurs in het veld lopen. Het is mooi als je die ook kent en hij van jouw verhaal weet.
En als je dat vertaalt naar de elektrische auto?
Duitsland wil graag weten hoe in Nederland is nagedacht over afrekeningssystemen, stekkers. Als er wordt gesproken over de normering in Duitsland, moet je dus als Nederlander kunnen meepraten.
Nederland bouwt een voorsprong op
Oefenen we als Nederlanders wel op de juiste manier invloed uit in Duitsland?
Nederlandse bedrijven en de politiek hebben lang gezocht naar een goede vorm en positie in hoe ze zich goed in de kijker kunnen spelen in Duitsland. Er is nooit een gebrek aan goede wil geweest, wel speelde de vraag: hoe doe ik dat? Dat het koningspaar nu jaarlijks een regio in Duitsland bezoekt is heel belangrijk, net als de regeringsconsultaties tussen de Nederlandse en Duitse regeringen. Dat trekt op bestuurlijk niveau veel aandacht. En nu gaan Tweede Kamerleden ook nog zelf lobbyen in de Bondsdag voor een snellere treinverbinding.
Hoe reageert Berlijn op zo’n actie?
Nederland bouwt daar echt een voorsprong op ten opzichte van andere landen. Dat doen de Nederlandse politici heel goed. Ik denk dat bij hen ook het bewustzijn is gegroeid om hierin te investeren. Hun timing is ook erg goed.
Waarom?
Na de zomer wordt het nationale verkeersplan voorgesteld. Dus dit is het goede moment, zorg wel dat je bij de juiste Bondsdagleden aan tafel komt.
Wat kunnen de Kamerleden daar dan fout doen?
Je moet er rekening mee houden dat je bij de juiste kiesdistricten aanschuift die hetzelfde belang hebben, bijvoorbeeld aan de grens in Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. En dan komt het aan op het politieke handwerk. Het zou bijvoorbeeld zonde zijn als je daar als provincies niet samen optrekt.
Besluitvorming loopt anders in Duitsland
Wat moeten de Kamerleden snappen over de Duitse politiek?
Dat de besluitvorming vaak net iets anders loopt, dus dat het uitmaakt bij wie op welk moment je aanklopt. Wat wordt er in de deelstaat bepaald, wat in Berlijn? Waar wordt de meerderheid gevormd? In Nederland is dat in het parlement, in Duitsland gebeurt dat vaak al in de fracties waar regionale belangen zwaar meewegen.
Deze lobby gaat over infrastructuur, waarom heeft Duitsland daar een investeringsachterstand van miljarden?
Duitsland was natuurlijk na de hereniging lang vooral met zichzelf bezig. De achterstand van de DDR moest worden weggewerkt. Hierdoor zie je dat er in Noordrijn-Westfalen nu een achterstand is ontstaan. Er was vaak ook te weinig geld. En als een politicus de keuze heeft tussen geld geven aan pensioenen, onderwijs of nieuwe wegen, dan verliest vaak de infrastructuur.
Kansen voor de Nederlandse bouw
Toch lijkt Duitsland nu een inhaalslag te willen gaan maken, welke kansen zie je voor het Nederlandse bedrijfsleven?
Geld is nu niet meer het probleem. Wat wel moeilijk is voor de Duitsers; je kunt niet alle projecten tegelijk uitvoeren. Daarvoor ontbreekt het in Duitsland aan voldoende ingenieurs en simpelweg het aantal wegwerkers. Daar liggen natuurlijk kansen voor Nederlandse ingenieursbureaus en bouwbedrijven om mee te dingen.
Gebeurt dat al?
Noordrijn-Westfalen heeft onlangs bewust een ideeënwedstrijd uitgeschreven waar ook Nederlandse bureaus voor werden uitgenodigd om mee te doen. Maar niemand heeft zich ingeschreven. Dat was wel een gemiste kans.
Hoe komt dat?
Nederlanders hebben het jaren geleden al eens geprobeerd en toen slechte ervaringen opgedaan. Ze liepen aan tegen ingewikkelde juridische processen en strenge regels. Daarom zijn ze nu niet zo happig om het opnieuw te proberen.
Waarom raad je dan aan om het nu wel te doen?
Dat ligt aan de timing. Nu is de behoefte in Duitsland heel groot en bovendien hebben de Nederlandse bedrijven nu een goed verhaal. Duitsers werken bijvoorbeeld nooit met prefab-bruggen, terwijl dat in Nederland vaak de standaard is. Duitsers hebben door het enorme achterstallig onderhoud een grote behoefte deze achterstand weg te werken. Nederlanders kunnen nu goed de voordelen laten zien. Via de politiek kan je misschien ook de regels meer naar je hand zetten. Maar natuurlijk heb je nog steeds lange adem nodig en zullen de Duitse ingenieursbedrijven nog steeds niet happig zijn op concurrentie vanuit Nederland. Toch denk ik als je het nu niet probeert dan hoef je het de aankomende 20 jaar misschien ook niet meer te proberen.
Bij wat voor projecten maken Nederlanders een goede kans?
Kleinere opvallende projecten. Er wordt nu gepland voor herstelprojecten tot 2030 en daarna, dus daar moet je bij zitten.
Fut is er uit bij grote coalitie
Over een dik jaar zijn er weer Bondsdagverkiezingen, krijgen we nog een periode Merkel?
Een jaar is lang, er kan veel gebeuren. Maar die kans is wel groot. Ik denk wel dat er een andere coalitie komt. De fut is er uit bij de grote coalitie van CDU en SPD. Dus dat spel ligt straks helemaal open.
Maakt de uitslag iets uit voor een Nederlandse ondernemer?
Zeker. Stel, er komt een wat linksere regering, dan kan je er bijvoorbeeld als ondernemer in de elektro-mobiliteit of duurzame energie zeker wat aan hebben. Nogmaals, dat is een duidelijk verschil met Nederland. In Duitsland is het geloof in de maakbare samenleving via de politiek groter. Zijn we het eens over het doel, dan accepteren we de middelen die daarvoor nodig zijn. Ondernemers die de stap naar Duitsland zetten doen er dus goed aan om niet alleen een marktonderzoek te laten doen, maar ook een politiek marktonderzoek.
Verder op de Duitslanddag:
- Deel 1 – Thomas Boom: Nederlanders onderschatten vaak hoe politiek Duitsland is
- Deel 2 – Julia Rühle: Efficiënte Nederlandse e-health-oplossingen welkom in Duitsland
- Deel 3 – Ann Kathrin Oberbremer: Duitse inkopers hebben extreme behoefte aan zekerheid
- Deel 4 – Godfried Smit: Transport moet gezamenlijk belang zijn van Nederland en Duitsland
- Deel 5 – Hans Seelen: Duitsland is nieuwsgierig naar open innovatie in Nederland
