We hebben de tijd dat we met vooroordelen oordeelden over Duitsers toch wel een beetje achter de rug? Niet helemaal, merkt taaltrainster Esther Bouma. Met haar bedrijf Geschäftsreif organiseert ze samen met haar zakenpartner Tjaco Rowaan, taal- en cultuurreizen naar Duitsland voor Nederlandse ondernemers, bedrijven en organisaties die reeds zaken doen of graag samen willen werken met Duitse zakenpartners. Tijdens de volgende taal- en cultuurreis in oktober komt dit thema aan bod: wees bewust van hoe je vooroordelen op het gedrag van andere volken kunt projecteren.
Meer informatie en inschrijven
Onbewust kunnen allerlei vooroordelen een soepele band met je Duitse zakenpartner je behoorlijk in de weg zitten. Dat ervaart Bouma zo vaak tijdens haar trainingen, dat ze er tegenwoordig altijd aandacht aan geeft. “Het helpt al ontzettend wanneer je bewust wordt van bepaalde heersende denkbeelden. Zo leer je er makkelijker mee omgaan.”
In vooroordelen schuilt een kern van waarheid
Aan de ene kant hebben Nederlanders vaak vrij positieve verwachtingen bij Duitsers: ze zijn gründlich en efficiënt, zo denken veel mensen. Hoeveel klopt er van zo’n imago? “Vaak schuilt er wel een kern van waarheid in. Tegelijk hoef je alleen maar naar de, deels inefficiënte, bureaucratie van de stad Berlijn en het faalvliegveld te kijken en je hebt ineens weer een genuanceerder beeld.”
Negatieve vooroordelen over Duitsers hebben ‘we’ ook, weet Bouma. “De Duitse ‘Oberlehrer‘ die je graag een standje komt geven wanneer je kennelijk iets niet correct doet, is een bekend voorbeeld.” Ook daar is wel iets van waar, zegt ze. “Mijn standaardantwoord wanneer ik zo’n opmerking krijg, is dan altijd: ‘Schön, dass Sie im Leben alles richtig machen‘.” Ook veel Duitsers hebben een hekel aan deze mentaliteit. “Men zegt dan op een ironisch toontje vooral als andere culturen de maat genomen wordt: ‘Am Deutschen Wesen soll die Welt genesen‘. Logisch, maar ook hieraan zie je weer dat je niet alle Duitsers over één kam kunt scheren.”
Andersom hebben Duitsers ook zo hun beelden bij ‘de Nederlander’. Bouma geeft in Berlijn namelijk ook al jarenlang Nederlands aan Duitse cursisten. “Zij hebben meestal al een positieve band met Nederland of Vlaanderen, anders ga je de taal niet leren, maar zij hebben vaak echt een heel positief beeld van Nederland.” Het land roept vaak vakantiegevoelens op. “Ik hoor cursisten regelmatig zeggen dat ze zo blij zijn met de voorzieningen in Nederland. Ze zijn vol lof over de fietspaden, veel wifi en overal de mogelijkheid om te pinnen. Met die positiviteit kan je je voordeel doen.”
In de weg
De positieve en negatieve vooroordelen kunnen je in de weg zitten bij zakendoen in Duitsland, merkt Bouma. “Misschien vind je dat Duitsers over het algemeen een beetje conservatief zijn, of traag zijn in nieuwe ontwikkelingen. Daarmee doe je de persoon met wie je te maken hebt, al snel tekort. Wanneer je collectieve zaken projecteert op het individu, dan komt dit je contact niet bepaald ten goede.”
In theorie weten de meeste mensen dit wel, toch is het volgens Bouma erg nuttig om hier nog eens bewust bij stil te staan. “Het helpt echt om zo open mogelijk hierin te zijn. Daar hoort bij dat je snapt hoe je zelf hiermee omgaat.”
Bekijk het vanuit een ander perspectief
Ze noemt als voorbeeld een Nederlandse ondernemer die bij een Duits familiebedrijf aanschoof voor een vergadering. “Aan tafel zat onder meer een echtpaar die elkaar onderling aanspraken met ‘Herr‘, en ‘Frau‘ plus achternaam. Dat is bizar voor een Nederlander als je niet weet wat daar achter zit.” Maar het was een vergadering waarin iedereen elkaar formeel aanspreekt, vertelt Bouma. “Voor een Duitser komt het dan onprofessioneel over wanneer je je vrouw of man een uitzonderingspositie geeft.”
De truc is om situaties uit verschillende perspectieven te leren ervaren, zegt Bouma. “Een Duitse cursiste die in Nederland werkte, was ontdaan van het feit dat bij een Nederlands gesprek regelmatig het zinnetje viel ‘ja, dat weet ik.’.” In het Nederlands kan dat een manier zijn om medeleven uit te drukken. “Maar in het Duits komt het over als: ‘ja, dat heb je nu al 10 keer verteld’. Alsof je heel geïrriteerd bent. Zo stom kunnen misverstanden zijn.”
Veel misverstanden kunnen ook ontstaan door ‘valse vrienden’, woorden die helemaal of bijna hetzelfde zijn geschreven, maar soms compleet iets anders kunnen betekenen. “Ik droeg ooit eens een nieuwe jurk. ‘Apartes Kleid‘, zei een vriendin. Ik dacht dat ze het niet mooi vond omdat apart in mijn oren klinkt als “beetje raar”, maar ze wilde juist zeggen dat ze het heel origineel vond.” Omdat het een vriendin was, durfde ze te vragen hoe ze het bedoelde. “En dan is het ineens een grappige situatie waar je allebei om kunt lachen. In de zakenwereld is het niet anders. Wanneer je iets heel raar of onlogisch vindt, helpt het wanneer je even navraagt of je het goed hebt begrepen. Dat kan veel irritatie voorkomen.”
Berlijnreis 2019
Geschäftsreif organiseert en begeleidt taal- en cultuurreizen naar Duitsland voor Nederlandse ondernemers, bedrijven en organisaties die reeds zaken doen of graag samen willen werken met Duitse zakenpartners. De volgende editie vindt plaats in oktober.
Interesse in de Berlijnreis dit najaar? Meer informatie en inschrijven
