Het was misschien wel het meest spannende partijcongres van de CDU ooit. Waar doorgaans al van te voren zo’n beetje vaststaat wie de partijvoorzitter wordt, werd het nu een zeer nipte overwinning voor ‘AKK’ op Friedrich Merz.
Axel Hagedorn volgde de gebeurtenissen in Hamburg op de voet en kijkt vooruit naar hoe de CDU zich met de nieuwe partijvoorzitter Annegret Kramp-Karrenbauer gaat ontwikkelen.
AKK is geen kopie van Merkel
We lezen overal dat ze een kopie van Merkel is. Klopt dat?
Het betekent zeker niet dat ze puur de lijn van Merkel zal volgen. Wanneer Merz had gewonnen, was de koers wellicht sterker veranderd. Maar ook onder AKK zullen er bepaalde dingen anders gaan. Ja, ze zal net als Merkel voor het maatschappelijke midden kiezen, maar ze zal ook de conservatieve vleugel van Merz moeten betrekken bij haar koers. Verder is ze een stuk conservatiever dan Merkel.
Waaruit blijkt dat?
Ze was premier van Saarland, dat is sowieso voor Duitse begrippen een vrij conservatieve katholieke regio. Dus ze zal zeker accenten willen zetten waaruit haar afkomst blijkt. Tegelijk wil ze net als Merkel de CDU in het midden houden, en dat is denk ik ook de enige juiste keuze.
Waarom?
Als je met Merz meer naar rechts schuift om de AfD wind uit de zeilen te halen, dan loop je grote kans om in het midden stemmen te verliezen aan de Groenen en SPD. Ik betwijfel zeer of dat zou opwegen tegen het aantal stemmen dat je daarvoor op rechts zou winnen.
Wat vind je van de eerste berichtgeving over de winst van AKK?
Ik zag al dat ze op diverse plekken ‘Merkels Mädchen‘ werd genoemd, zoals Merkel ooit ‘Kohls Mädchen‘ werd genoemd. Ik vind dat echt ongepast, zeker omdat men dit alleen ten opzichte van vrouwen lijkt te doen. Het is net zo denigrerend om het steeds over ‘Mutti Merkel‘ te hebben. Kramp-Karrenbauer heeft een grote staat van dienst, heeft diverse ministeries geleid en was premier van Saarland. Dit soort opmerkingen worden nooit over mannen gemaakt, Rutte wordt terecht ook geen moederskindje genoemd omdat hij bij zijn moeder zou wonen. En dus moeten we ook ophouden met deze kleinerende commentaren ten opzichte van vrouwen.
CDU moet kloof tussen arm en rijk verkleinen
Wat gaat er nu gebeuren met het kabinet-Merkel?
Vooraf werd gesuggereerd, nu zal Merkel binnen een half jaar wel weg zijn. Maar AKK heeft daar helemaal geen belang bij. Het zal vooral afhangen van de stabiliteit bij de SPD. Als de stekker al uit het kabinet wordt getrokken, dan komt dit bij hen vandaan.
Merz kan nu binnen de CDU ook tegenwind voor AKK organiseren.
Het wordt uiteraard spannend om te zien hoe de achterban van Merz zich gaat gedragen. Daarom zal AKK ook een aantal tegemoetkomingen voor hen moeten organiseren. Denk dan aan belastingverlichting en aanpassingen op sociaal gebied. De CDU moet zich meer richting de burgers bewegen.
Is dat voldoende om teleurgestelde kiezers terug te winnen van bijvoorbeeld de AfD?
Het is een feit dat veel mensen erg ontevreden zijn. Dat snap ik goed, want het gaat op papier fantastisch met Duitsland, maar te weinig mensen profiteren mee. In 2018 is er een overschot van 61 miljard euro. Dat is enorm veel geld en daar moet echt iets mee gebeuren. Natuurlijk kan je daarmee schulden afbouwen, maar het moet ook iets gebeuren aan de bouwvallige scholen en meer steun voor het veiligheidsapparaat. De CDU moet echt meer zijn best doen om de middenklasse in ere te herstellen, de kloof tussen arm en rijk wordt anders te groot.
Merz erkende heel sportief zijn verlies. Welke rol kan hij nu spelen?
Ik vind het heel gek dat hij aan de ene kant zijn verlies toegeeft, maar tegelijk niet in het presidium wil. Hij was jarenlang niet actief in de partij en nu duikt hij wederom weg. Ik vind dat hij dat niet kan maken. Ik denk dat hij erop rekent dat hij over anderhalf of twee jaar mee kan doen in de strijd om kanselierskandidaat te worden.
Rutte moet AKK snel opzoeken
Van de 3 kandidaten lijkt AKK het minste met Nederland te hebben. Hoe kan Nederland daar verandering in brengen?
Dat hoeft helemaal niet, want Nederland heeft al uitstekende contacten met vooraanstaande politici. De belangrijkste pro-Nederland-politicus is wat mij betreft Armin Laschet. Hij is herkozen als een van de vice-voorzitters en is minister-president van Noordrijn-Westfalen, de deelstaat waar Nederland de meeste zaken mee doet. Via hem heeft Nederland een belangrijke ambassadeur bij de Duitse regering en ik sluit niet uit dat hij ook nog kans maakt om kanselierskandidaat te worden. Als bijvoorbeeld Merz en AKK er niet uitkomen, dan kan hij naar voren worden geschoven als compromis.
En hij is niet het enige goede contact. Er zijn erg warme banden met de minister van Economische Zaken Peter Altmaier, natuurlijk ook met minister Jens Spahn vergeet niet FDP-Bondsdaglid Otto Fricke. Ik raad overigens Mark Rutte wel aan om snel te gaan kennis maken met Kramp-Karrenbauer.
CDU wil nu eenheid uitstralen
Hoe gaat de periode tot 2021 er nu uitzien?
Op dit moment zou alleen de SPD de stekker eruit kunnen trekken. Maar zij hebben een probleem. Ik denk dat ze hoopten op de winst van Merz, want tegen hem kunnen ze zich beter afzetten. Tegenover AKK kunnen ze moeilijker aan profiel winnen. De CDU heeft er nu vooral baat bij om eenheid uit te stralen, ook met de CSU in Beieren.
Is AKK nu ook automatisch de nieuwe Kanzlerkandidat in 2021?
Door haar verkiezing als partijvoorzitter is de kans daarop toegenomen. Maar het verleden heeft uitgewezen dat het vaak lastig is om een zwaargewicht zoals Merkel op te volgen. Denk alleen maar aan Eelco Brinkman. Het is af te wachten in hoeverre de vleugel van Merz aan haar stoelpoten zal zagen, en Laschet kan nog als lachende derde er met het kandidaatschap vandoor gaan.
Wat betekent dit ‘nieuwe’ CDU voor Europa?
Duitsland blijft Europa omarmen, omdat alle vleugels binnen de partij vinden dat alleen een sterk Europa ook goed is voor een sterk Duitsland.
