De SPD beslist zondag op haar partijcongres of zij met de CDU/CSU onder Angela Merkel in de onderhandelingen over een zogenaamde Grote Coalitie zullen stappen.
Dit zal een heel moeilijk proces zijn voor de gedelegeerden van de SPD. Tussen de CDU/CSU en de SPD hebben eerder Sondieringsgespräche plaats gevonden en nu is het aan de SPD om haar gedelegeerden ervan te overtuigen concrete coalitie-onderhandelingen te beginnen. Zoals misschien bekend, heeft al de deelstaat Saksen-Anhalt maar ook de Berlijnse SPD al aangegeven hiermee niet eens te zijn.
SPD kan alleen maar verliezen
Er dreigt een scheuring in de partij te ontstaan. En dat is ook heel begrijpelijk. Na de Bondsdagverkiezingen in september 2017 werd de toenmalige Grote Coalitie onder Merkel duidelijk door de kiezers afgestraft. De Daarom was het ook heel consequent dat direct op de verkiezingsavond de SPD kenbaar maakte niet meer als coalitiepartner ter beschikking te staan.
Pas toen de onderhandelingen met de liberale FDP en de Groenen voor een zogenaamde Jamaica-coalitie eind 2017 stuk liepen, werd de druk op de SPD groot om toch in onderhandelingen over een regering te gaan. Nu zit de SPD in een spagaat en kan de partij alleen maar verliezen.
Bestuur onder druk
Als de SPD in de coalitieonderhandelingen gaat, is het tegen de wil van de kiezers in en is te verwachten dat de SPD bij de volgende verkiezingen hiervoor flink wordt afgestraft. Het zal ook tegelijkertijd de kleinere partijen aan de linker- en rechterkant van het spectrum – en dat betekent ook de AfD – alleen maar sterker maken.
Als de SPD-gedelegeerden afhaken en de SPD niet in zee gaat met de CDU/CSU, dan heeft de partij eveneens een groot probleem. In het laatste geval heeft het bestuur zo veel koerswijzigingen doorgevoerd dat ze het imago van onbetrouwbare plucheplakkers zal bevestigen. Dan zou bijna het voltallige partijbestuur moeten vertrekken. Daarom wordt publicitair alles uit de kast gehaald in een poging om een positieve stemming te creëren. De grootste tegenstander van de coalitie met Merkel is vooral de SPD-jongerenorganisatie onder leiding van het politiek talent Kevin Kühnert.
Zwaarste horde komt nog
Mijn verwachting is dat de gedelegeerden uiteindelijk toch zullen instemmen met het partijbestuur, maar het zal ook belangrijk hoe groot die meerderheid is. Daarmee is de SPD nog niet klaar. Want als de onderhandelingen worden gevoerd, komt het volgende probleem. Uiteindelijk zal het coalitieakkoord nog moeten worden voorgelegd aan de leden. Dat kan rampzalig uitpakken voor het bestuur. Het is niet onaannemelijk dat de partijleden harder gaan afrekenen met de SPD dan dat de gedelegeerden dat vandaag doen.
De SPD zal daarom altijd verliezen. Maar voor de bestuurders en politici van de SPD maakt het wel uit hoe vandaag gestemd wordt.
Front der Anständigen
Afgelopen week heb ik het zeer lezenswaardig boek van Hans Fallada ‘Kleiner Mann – Was Nun?‘ uitgelezen over een kleine familie in de economische crisistijd, kort voor de machtsgreep van Hitler in 1929. Dit boek is een heruitgave waarbij delen die eerder in het origineel niet waren opgenomen alsnog zijn toegevoegd. Aan het eind van het boek wordt uitgelegd waarom deze passages in 1932 werden geschrapt.
Hierbij komt ook een citaat van Hans Fallada uit een brief aan een lezer aan bod en dat citaat heeft grote indruk op mij gemaakt omdat het totaal actueel is.
Hans Fallada schreef in 1932: “Über den Verschiedenheiten der Parteien, den Weltanschauungen, gibt es eine ach so vergessene Front der Anständigen. Der Menschlichen.“ Ook ruim 80 jaar later is dit citaat nog zeer actueel en geeft ook nu weer de tijdsgeest weer. In ieder geval voor mij.
Partijen bezig met zichzelf
En dat is ook mijn gedachte bij de onderhandelingen van de SPD en de CDU, maar eerder ook tijdens de Jamaica-onderhandelingen. Mij bekruipt vaak het gevoel dat de partijen en politici vooral met zich zelf bezig zijn en pas daarna met de belangrijke vraagstukken.
Dat onaangename gevoel werd bevestigd door het opiniestuk van Robert Habeck in de FAZ van de afgelopen week. Politici worden gekozen door de burgers en die raken elkaar steeds meer kwijt. Je zou moeten verwachten dat dit een van de uitdagingen zou zijn in onderhandelingen over een regeringsvorming. Maar ik mis het.
Men onderhandelt in de marge maar de grote lijn ontbreekt volstrekt. Men kan niet eens aangeven waarvoor een grote coalitie anno 2018 zou moeten staan. En wij hebben het niet over de vraag hoe de vergrijzing en daarmee samenhangende armoede aan te pakken. Het sociale vraagstuk is jaren veronachtzaamd en zou centraal op de agenda moeten staan.
Welke rol moet Duitsland innemen in tijden van Trump en Brexit? In plaats daarvan werd alleen maar aangekondigd dat de EU meer geld krijgt. In principe zou je dit als pro-Europeaan moeten toejuichen, maar dat kan ik niet omdat iedere uitleg ontbreekt en het naar alle waarschijnlijkheid weer om de financiering van staatssteun gaat en niet om andere nijpende problemen zoals bijvoorbeeld integratie.
Als de basis van de SPD dit ook voelt, zou een Grote Coalitie vanuit de sociaaldemocratie zeker moeten worden afgewezen.
