Papier is rijkelijk aanwezig in Duitsland, en dat beviel me in eerste instantie uitstekend. Ik neus graag rond in de statige boekwinkels die de eenheidsworst van oppervlakkige winkelketens in Nederland ver ontstijgen.
Stapels serieuze kranten – waarvan de meesten op groot formaat. Het bracht me op een treinreis in contact met een oudere heer die graag de pagina’s breeduit wilde openslaan. Als compromis stelde hij voor dat we dan maar samen de Frankfurter Allgemeine Zeitung zouden lezen. Samen keuvelend door het nieuws, het voelde als een warm welkom bij ons buurvolk.
Papier met gaatjesstroken
Toen ik me bijna 5 jaar geleden kwam inschrijven bij de gemeente Berlijn maakte ik op een andere manier kennis met papier. Telefonisch maakte ik een afspraak en een aantal weken later mocht ik langskomen. Als huiswerk had ik een aantal formulieren opgehaald, thuis met de pen ingevuld en een flink stapeltje kopietjes bijgevoegd.
Nadat mijn nummer werd omgeroepen mocht ik een eenpersoons kantoortje betreden. Achter het bureau zat een heer met een grijze baard en een gebreide trui. In het kantoor streden de kleuren beige en koffiebruin om de heerschappij. Alleen een dofgroene vetplant onttrok zich aan dat gevecht.
De man wenkte naar mijn papieren, legde ze op de juiste volgorde en begon ze over te tikken in zijn systeem. Tien minuten later draaide er een keurig papiertje uit de printer. De overheidsfunctionaris ontdeed het document van de gaatjesstroken en voorzag het geheel van een krabbel en een stempel van het Berlijnse stadswapen. Met deze beer op het papier was mijn inwonersschap bezegeld.
Leuke anekdote voor thuis, dacht ik toen nog. Daar geloven ze het vast niet, te meer omdat ik kort daarvoor de loftrompet had gestoken over de soepele digitale wijze waarop ik me in Nederland had kunnen uitschrijven.
Digitaal is niet te vertrouwen
Inmiddels word ik dagelijks bedolven onder papier. De bank stuurt me meerdere malen per week een envelop die de laatste stand van zaken op mijn rekening bevat. In Nederland hield ik dat al jaren online bij. Nu heb ik altijd papiergeld op zak, want eventjes pinnen kan lang niet overal.
Zaken die het afgelopen decennium in Nederland grotendeels zijn gedigitaliseerd, bestaan in Duitsland nog altijd op papier. “Wat zijn jullie ouderwets!”, klaagde ik bij een Duitse vriend. Volgens hem draait het bij zijn landgenoten om vertrouwen.
Al die digitale fratsen, daar hebben veel Duitsers maar weinig fiducie in. Een organisatie die pleit voor het verminderen van papiergebruik in Duitsland berekende dat de gemiddelde werknemer dagelijks 29 A4’tjes print, wat op jaarbasis gelijk staat aan 81% van een boom. Het beeldscherm wekt kennelijk een diep wantrouwen. Pas als het zwart op wit staat, als je het kunt vasthouden, dan kan je er van op aan.
Papiermanie
Ik ben gecapituleerd. Gedwongen door de Duitse papiermanie ben ik maar een rijtje deftige ordners gaan aanschaffen om alle papieren in mijn leven een plekje te geven.
Ik keek mijn ogen uit in de winkel die me terugvoerde naar begin jaren negentig. Niet langer associeerde ik papier met kennis. De doordringende geur van bureaucratie werkt verlammend.
Ik vertelde de verkoopster dat ik weinig ervaring had in de wereld van paperassen, daar ik doorgaans over digitale snelwegen raas.
Behulpzaam hielp ze me op weg door me te wijzen op een fonkelnieuwe perforator en een robuuste nietmachine van een duur en degelijk merk. “Die zult u zeker nodig hebben.” Ze keek me samenzweerderig aan het het verkoopargument wat daarop volgde deed me huiveren. “U kunt bovendien 5 jaar garantie krijgen. Moet u alleen deze formulieren invullen.”
Deze column verscheen eerder in het RD.
