Het begon met de gesneden uien. Ze waren eigenlijk niet zo vers als ze moesten zijn. Even spoelen en een middeltje toevoegen en het leek weer prima. Gezond is anders. Iedereen wist het, niemand zei er iets van.
De gerookte makrelen gingen doorgaans drie tot vier weken mee, maar met een beetje spray wel drie maanden. Theoretisch kon het, maar in de praktijk waren ze kniftig en gezond was het middeltje zeker niet.
Schele Karel had er iets van gezegd, maar hij kon direct gaan. En klanten boeit het niet, want de ramsj makrelen vliegen de kraam af.
De opvolger van De Schele is Jeroen. Een toffe gast, met een geweldig gevoel voor humor en een ruggengraat van rubber. Jeroen ziet alles, maar kent zijn vrienden. Als er meuk verkocht moet worden van de baas, dan staat hij vooraan. Jeroen heeft inmiddels van alles te vertellen.
Zo werkt het over het algemeen. Eerlijkheid wordt beloond zolang het binnen de commerciële doelstellingen past. Anders kun je beter je mond houden, tenzij je op zoek wilt naar een andere werkgever.
Toen de voedsel- en warenautoriteit een inval deed bij die visboer en het bedrog ontdekte, wist niemand er zogenaamd van. Er volgde een boete en het beleid binnen het bedrijf werd aangepast aan de manier waarop de controleurs meten. Het maakte de vis niet verser, maar de overtreding was verholpen.
Fout gedrag als rekensom
Waar een klein bedrijf het teamgedrag in de wandelgangen bouwt en bewaakt, doet een corporate dat via een uitgekiend rapportagemodel met bonussen, promoties en ontslagen. Dat zorgt ervoor dat iedereen in de pas blijft, want op klokkenluiders zit niemand te wachten. Het gaat er niet om wat je doet, maar hoe je het uitlegt. Boetes en beroepsprocedures zijn ‘part of the game’ en de grotere bedrijven hebben daar speciale afdelingen voor met een batterij juristen.
Voor hele grote bedrijven is fout gedrag een rekensom. Ze weten hoeveel FTE de toezichthouder voor hen beschikbaar heeft en als je dat team maar druk genoeg maakt, dan kun je overal een loopje mee nemen, zoals al jaren bewezen wordt in de telecombranche en voedingsindustrie. Een stevige lobby zorgt voor de rest.
Principes
En de consument doet lekker mee. Wij kopen hybride SUVs om op subsidie voor weinig een grote wagen te kunnen rijden. Geen hond die dat ding oplaadt, want het milieu boeit ons minder dan onze portemonnee.
We snappen dat het t-shirtje van 1 euro bij die discounter het product is van moderne slavernij en dat 3 euro voor een hardhouten schoenenrek bij die Zweedse meubelboer onmogelijk een duurzaam productieproces kan stimuleren. We bloggen en twitteren over de opwarming van de aarde, maar staan massaal in de rij voor die koopjes.
Het merendeel van de mensen zegt het gedrag van Volkswagen niet in de haak te vinden en daar nooit aan mee te zullen werken. Stoere uitspraken, maar in de praktijk kom ik te weinig mensen tegen die principes onder de streep boven geld stellen.
