Heeft de politie in Hamburg door een verkeerde strategie het extremistische geweld uitgelokt? Kunnen mega-events zoals de G20 überhaupt nog wel in Duitsland plaatsvinden? Een week na het dramatische geweld in de havenstad zijn de politieke discussies in Duitsland nog altijd in volle gang.
De heftige beelden gingen de wereld over. Auto’s stonden in brand, winkels werden geplunderd, honderden agenten raakten gewond. Logisch dat de politie in Hamburg na het heftige geweld zwaar onder vuur ligt. Ik denk dat de politie het potentiële geweld van het ‘linksautonome’ zwarte blok die voorop gingen in de escalatie toch wel heeft onderschat.
Dit is geen politiek weerstand maar vandalisme op zijn ergst – slachtoffers zijn Hamburgse burgers #G20HAM17 #G20 @stefanskibbe @dld_nieuws https://t.co/PdRcjPjAOT
— Axel Hagedorn (@axhagedorn) July 7, 2017
Hamburg kent een traditie van rellen bij demonstraties met dit zwarte blok. Dat is vergelijkbaar met de Walpurgisnacht in Berlijn, de nacht van 30 april op 1 mei. De aanstichters van die ongeregeldheden komen uit dezelfde hoek als die van afgelopen weekend.
Uit mijn tijd dat ik in Hamburg als advocaat werkte, weet ik dat dit soort rellen zich altijd afspelen tussen de Hafenstrasse en de Rote Flora. In de Hafenstrasse staan de bekende zes huizen die jaren illegaal werden bezet. Ze staan symbool voor ‘het verzet’ tegen de overheid. Hetzelfde geldt voor de Rote Flora op het Schulterblatt, het oude theater waar nu de ‘linksautonomen’ een belangrijke rol spelen.
Strategie politie deugde niet
De plunderingen op het Schulterblatt van de Rewe-supermarkt en de winkel van de drogisterijketen Budnikowsky is wel een nieuwe dimensie. De politie wordt verweten niet op tijd hiertegen te hebben opgetreden. Daar zit wat in.
De politie verweert zich nu met het argument dat op de daken van het Schulterblatt mensen stenen en andere voorwerpen hadden kunnen gooien, waardoor de veiligheid van de politiemensen eerst zeker gesteld moest worden.
Dit overtuigt mij niet. Het is bekend dat er dreiging vanaf de daken is. Men kon er ook er vanuit gaan dat het Schulterblatt bij rellen in het middelpunt zou kunnen staan. Met een of twee helikopters had men heel snel het Schulterblatt en de daken kunnen verlichten. Dan was het gauw duidelijk geweest of en waar het gevaar vandaan zou komen. Daarnaast bleek het gevaar van een gebouw te komen dat in de steigers stond. De eigenaar had voor de G20 daar nog op gewezen maar de politie heeft hierop niet geanticipeerd.
De bekende criminoloog Joachim Kersten legt in een video van Der Spiegel goed uit wat de politietop te verwijten valt:
Daarnaast is er een uitgebreide beidrage van de NDR over het bekritiseerde politieoptreden.
Inmiddels heeft het OM in Hamburg ook een vooronderzoek tegen zo’n 35 politieambtenaren ingeleid in verband met buitensporig geweld. Ook hierover zijn talrijke beelden en video’s met het OM gedeeld.
Niet capituleren
Toch gaan veel conclusies die uit de rellen in Hamburg worden getrokken over het falende politieoptreden mij te ver. Ik heb er alle vertrouwen in dat ook de politie in Hamburg hieruit leert. Wij moeten afwachten wat al de ingezonden video’s en beelden van Hamburgse burgers gaan opleveren en hoeveel geweldplegers uiteindelijk strafrechtelijk worden veroordeeld.
Het moet ook gezegd worden: het is niet eenvoudig voor de politie om te moeten opdraaien voor het beveiligen van dit soort events. Veel agenten zijn voor dit soort confrontaties helemaal niet opgeleid. Gedeeltelijk hebben zij geweigerd om bij het Schulterblatt op te treden tegen geweldplegers.
Om nu de conclusie te trekken dat in Duitsland geen grote events als de G20-top meer kunnen worden gehouden, getuigt van weinig vertrouwen in de politie en het veiligheidsapparaat. Zelfs als de politiecijfers kloppen dat het zwarte blok bestond uit zo’n 3.500 man, moet je niet vergeten dat dit niet alleen Duitsers waren. Velen van hen kwamen vanuit andere Europese landen.
Het is te zwak om te capituleren voor een dergelijke, verhoudingsgewijs kleine groep mensen. Dit extremistische geweld wordt niet gedragen door de Hamburgse burgers en ook niet door veel links ingestelde mensen. Je krijgt niet het gevoel er een groot verzet op gang komt tegen de G20-top an sich.
Geen invloed op de Bondsdagverkiezingen
Er was ook een aantal flinke vreedzame demonstraties. Bij de grootste waren volgens de organisatoren zo’n 76.000 mensen op de been. Alhoewel, de Nederlandse activiste Anne Fleur Dekker telde er 200.000, maar dat is begrijpelijk als je helemaal uit Nederland komt samen met het SP-blok. Dan wil je toch graag de cijfers een beetje opkrikken om duidelijk te maken dat je met iets groots bezig bent.
Ter vergelijking uit de historie: de grootste demonstratie in Hamburg vond in 1993 plaats tegen de Pershing-raketten waar zo’n 400.000 – 500.000 mensen op afkwamen. En dat waren destijds bijna uitsluitend Duitsers. Toen bestond er wel een breed gedragen maatschappelijke weerstand die ik nu niet in dezelfde mate terugzie.
Naast de politie krijgt ook de politiek er hard van langs. Toch denk ik niet dat de Hamburgse rellen grote invloed zullen hebben op de verkiezingsuitslag van de Duitse Bondsdagverkiezingen aanstaande 24 september.
Ik ga er ook niet van uit dat de burgemeester van Hamburg Olaf Scholz (SPD) tot aftreden zal worden gedwongen. De druk is groot, maar de SPD kan zich in de aanloop van de verkiezingen het verlies van Scholz niet veroorloven. Het is wel terecht dat de slachtoffers van de rellen nu worden gecompenseerd en dat de politiek het hier heel snel over eens was.
Wat hebben we aan de G20?
Hoeveel nut een dergelijke G20-top heeft, kan je je mijns inziens wel afvragen. Het heeft vooral een symbolische waarde. Als je de 19 kantjes tellende slotverklaring leest, klinkt het alsof we aan de vooravond van een betere wereld staan. Maar de realiteit is veel weerbarstiger. Het is natuurlijk goed als op zo’n top het klimaatverdrag nog eens wordt bevestigd, waaruit ook blijkt dat Donald Trump met zijn terugtrekking nagenoeg alleen staat.
Maar wat hebben wij aan een boodschap van een dergelijke top dat Rusland en de VS zich samen sterk zouden maken voor cyber security als dit bericht al op de volgende dag weer wordt ingetrokken? Bovendien mocht Ivanka Trump even voor haar vader aanschuiven..
Een slotverklaring wordt ook niet in de anderhalve dag van de G20-top geschreven, maar is al voor 99% vooraf gecommuniceerd. Tijdens de top zelf worden alleen de laatste details nog gefinetuned.
Kosten-baten
Voor de positie van Merkel in het buitenland is een dergelijke top in Duitsland uiteraard van grote waarde. Maar wat heeft de gewone burger daarmee te maken? Transparantie over het uitnodigingsbeleid van de G20 is minimaal. Na 10 jaar mocht Nederland eindelijk weer aanschuiven, maar waarom nu pas?
Journalisten werden veroordeeld om vooral van buitenaf over de G20-top te berichten. Achteraf werd bekend dat 32 journalisten waaronder ook van het Duitse weekblad Der Spiegel werden geweigerd, zonder dat we precies weten waarom. Velen van hen moesten met beschermende kleding en helmen over straat om over de rellen te berichten. En waar de democratische legitimatie van een G20-top vandaan komt, weet ik al helemaal niet meer.
Ik begrijp daarom helemaal dat de meeste Duitsers de kosten-batenanalyse van deze G20-top als negatief beoordelen. De politieke discussie over deze G20 zal zeker nog doorgaan. Vooral ook omdat de CDU probeert linkse partijen inclusief de SPD publicitair verantwoordelijk probeert te houden voor deze escalatie, omdat zij jarenlang links geweld zouden hebben gebagatelliseerd. Zoals altijd na dit soort incidenten klinkt nu de roep om strengere wetgeving in Duitsland.
