Wie dacht dat het gevaar van een handelsoorlog geweken is nu de VS zich vooral militair manifesteert, komt bedrogen uit. Wilbur Ross, de Amerikaanse minister van handel, herhaalde onlangs in de Financial Times eerdere Amerikaanse beschuldigingen dat China, Japan maar ook Europa oneerlijk handeldrijven met de VS.
Voor alle duidelijkheid voegde hij eraan toe dat president Trump dit niet langer tolereert. Trump houdt vast aan zijn ‘America First-beleid’ en dit leidt tot het opschudden van de Amerikaanse handelsrelaties, aldus Ross.
‘Germany is bad’
Hiermee is Europa en met name Duitsland terug in de beklaagdenbank. De Amerikaanse autoriteiten overvielen Duitsland in maart al met het verwijt dat het de euro omlaag manipuleert en daarmee op oneerlijke wijze Amerikaanse bedrijven uit de markt prijst. Met een goedkope euro is het geen wonder dat de VS een handelstekort hebben met Duitsland, zo redeneert het handelsteam van Trump.
Trump zelf gooide er nog een schepje bovenop:
https://twitter.com/realDonaldTrump/status/869503804307275776
Duitsland profiteert inderdaad sterk van de zwakke euro. Dat de VS de grootste exportmarkt voor Duitsland is geworden in een periode dat de euro van 1,35 naar 1,05 dollar is gezakt, is geen toeval. Alleen is Berlijn het verkeerde adres om te klagen over de koers van de euro. Het is immers de Europese Centrale Bank, die met zijn zeer ruime monetaire beleid de rente laag houdt, waardoor beleggers hun geld in andere munten steken. Bijna iedereen weet dat juist de Duitsers fel protesteren tegen dit beleid.
Maar de Duitse beleidsmakers treft wel degelijk blaam voor het ontstaan van het grote handelsoverschot met de VS en andere landen. Tot op heden overheerst in de Duitse publieke opinie vooral de gedachte dat de rest van de wereld jaloers is op het Duitse overschot en wil dat de Duitsers minder goede producten gaan maken. Dat is natuurlijk onzin.
Duitsland moet investeren
Als de Duitsers eens objectief zouden kijken naar de oorzaken van hun hoge handelsoverschot, zouden ze minder allergisch op de internationale kritiek reageren. De vraag is namelijk niet waarom Duitsland zo veel exporteert, maar waarom het zo weinig importeert. Die geringe import is het gevolg van de zwakke vraag naar goederen en diensten in Duitsland gedurende de afgelopen vijftien jaar. Vooral de investeringen blijven achter.
Een ruimer begrotingsbeleid kan dit verhelpen. Dat kan door meer overheidsinvesteringen of in de vorm van lastenverlichtingen voor de particuliere sector. Meer bestedingen in Duitsland maakt Duitse auto’s in de VS niet minder aantrekkelijk, maar het leidt ertoe dat de VS en andere landen meer kunnen exporteren naar Duitsland. De Duitse regering wil echter weinig weten van budgettaire stimulansen, ondanks de oproep daartoe van grote internationale instellingen zoals het IMF.
Duitsland heeft gedurende de afgelopen recessie strikt vastgehouden aan de beleidsopvatting dat het van belang is budgettair de buikriem aan te halen. Daarmee heeft Duitsland het stimuleren van het herstel van de wereldeconomie overgelaten aan de VS en China.
Meer balans
Met een ruimer begrotingsbeleid zou Duitsland niet alleen bijdragen aan een evenwichtiger groei van de wereldeconomie en zich verlossen van de Amerikaanse kritiek op zijn handelsoverschot. Het is ook in het eigen belang van Duitsland zelf om de binnenlandse vraag op te hogen. Niet kunstmatig, maar met stimulansen die de groeipotentie van Duitsland verhogen. Alleen maar inzetten op de export is te weinig.
Zoals met veel uitspraken van Trump en zijn team zit ook in de kritiek op Duitsland, naast veel onzin, dus een kern van waarheid. Het is tijd dat Duitsland zijn rol serieus neemt in het bijdragen aan een wereldeconomie met evenwichtiger handelsbalansen.
Carsten Brzeski, hoofdeconoom ING-DiBa Frankfurt en Raoul Leering, hoofd internationaal handelsonderzoek bij ING in Amsterdam
Dit opinieartikel verscheen in de Volkskrant.
- Eerdere columns van Carsten Brzeski
