In Duitsland, waar de verkiezingen in september 2017 plaatsvinden, is Martin Schulz van de SPD als enige al een aantal weken op campagne. Op dit moment lijkt het op een nek-aan-nekrace tussen Merkel en Schulz aan te komen, waarbij de SPD voor het eerst sinds jaren zo hoog in de peilingen staat (32%).
Hier zie je echter één groot verschil met de Nederlandse verkiezingen. In Nederland is er namelijk geen enkele partij die boven de 20% uitkomt. Sterker nog, er zijn in Nederland op dit moment zelfs 7 van de 28 politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen die in Duitsland niet de Duitse kiesdrempel van 5% zouden halen. In Nederland komen deze kleine partijen op meer dan 20 zetels van de Tweede Kamer wat het vormen van een sterke formatie nog moeilijker maakt.
In Duitsland geen aandacht voor kleine partijen
Het is opvallend hoeveel media-aandacht dergelijke kleine partijen krijgen. Een politieke partij zoals het Forum voor Democratie van Thierry Baudet met hooguit ergens rond de 1% van de stemmen zou van de Duitse publieke omroep verhoudingsgewijs veel minder aandacht krijgen dan dat zij in Nederland mag genieten. Iemand die zichzelf op 8 zetels peilt, mag misschien wel een verfrissing voor het parlement zijn. Echter, of dit Nederland daadwerkelijk verder helpt om dergelijke splinterpartijen in het parlement te laten zitten, betwijfel ik ten zeerste.
Of het nu Baudet is, Jan Roos of de Piratenpartij, het heeft toch de schijn dat het hier minder om politiek gaat, maar juist meer om het persoonlijke inkomen van deze gewezen journalisten of modellen. De financiering van deze kleinpitters door de overheid zal een aanzuigende werking hebben. Je kunt nu al voorspellen dat bij de PVV ook weer de nodige afsplitsingen zullen plaatsvinden en dat de volgende keer weer een of andere gelukzoeker er bij zal komen.
Partijen hadden betere afspraken moeten maken met RTL
Een groot verschil met Duitsland is het lijsttrekkersdebat met acht partijen in het Carré met een dusdanig strak tijdschema dat een inhoudelijke discussie niet op gang kan komen. Dit kent Duitsland niet. Het Carré-debat laat overigens wel zien hoeveel teksten een politicus uit het hoofd kan leren.
Iedereen is het er over eens dat Lodewijk Ascher de grote verliezer van het Carré debat was. Niet alleen was hij niet opgewassen tegen Diana Matroos met haar on-Hollandse, agressieve maar ook onfatsoenlijke ondervragingsstijl. Als je premier van Nederland wilt worden, had je er moeten staan en jouw punt maken in plaats van je de hele tijd te laten onderbreken en niet één zin af te kunnen maken. Hij had nooit de grote schoen van premierschap moeten willen aantrekken.
Blijkbaar hebben de partijen en hun lijsttrekkers geen goede afspraken met RTL gemakt. Mijns inziens verdien je dan ook deze les. Hetzelfde geldt voor Marianne Thieme. Zij staat daar als enige vrouwelijke lijsttrekker in Carré tegenover zeven mannen en niemand in haar partij wijst haar op dit inkoppertje. Marianne Thieme mist de penalty en had voor haar partij immens kunnen scoren als zij dit feit en wat dit voor het debat betekent had gebruikt in plaats van alleen maar haar partij standpunten op een niet bijzonder toegankelijke manier te vertolken.
Frits Wester legde dit punt in de nabespreking duidelijk op tafel. De mannen hadden aan haar ideeën geen boodschap. Als Marianne Thieme hierop voorbereid was geweest, had zij ook Diana Matroos met haar eerste vraag het juiste noodzakelijke weerwoord kunnen bieden. Het is op zijn minst uitermate gênant als een vrouwelijke journalist de enige vrouwelijke lijsttrekker als eerste vraagt met welke van de andere mannelijke lijsttrekker zij het beste overweg kan.
De grootste pluim verdient Nieuwsuur. De interviews met de in de Tweede Kamer zittende lijsttrekkers zijn echte journalistiek. Goede en inhoudelijke interviews, waardoor de kiezer de persoon maar ook het programma van de desbetreffende politieke partij werkelijk beter leert kennen.
Premierwaardig
Twee momenten zijn mij in deze campagne hierbij bijzonder opgevallen. Ten eerste Alexander Pechtold toen hij uit het niets bij Nieuwsuur werd geconfronteerd met de doodswens van een 57-jarige Nederlander. Deze scene heeft zwaar indruk op mij gemaakt omdat Pechtold zich premierwaardig heeft gedragen en deze uiterst moeilijke confrontatie waardevol heeft afgerond. Geen platitudes en voorgekookte posities.
Vergelijkbaar maar eerder voorspelbaar was de confrontatie van Mark Rutte met boze Groningse burgers, slachtoffers van de gasboringen. Hun aanwezigheid in groten getale en dat werd toegelaten dat ze ronduit aan het schreeuwen waren, roept natuurlijk vraagtekens op. Mijn vermoeden is dat kijkcijferwangedrag hier weer een grote rol heeft gespeeld voor Pauw & Jinek. Maar Rutte was hier zeer premierwaardig in zijn reactie op deze felle en geëmotioneerde burgers.
Jesse Klaver wordt steeds sterker
Wat mij ook opvalt is dat Jesse Klaver scoort voor GroenLinks en daarmee de grote verwachtingen waarmaakt. Naarmate de campagne vordert, lijkt hij steeds sterker te worden en meer overtuigd van zijn eigen positie. Wat zeer sterk voor hem spreekt, is dat hij op de inhoud en niet op de persoon speelt.
Terwijl Lodewijk Asscher gekunsteld en onnatuurlijk overkomt, is Jesse Klaver veel authentieker. Het kan niet verbazen dat hij met deze uitstraling veel jonge mensen aanspreekt die zich zorgen maken over klimaatverandering en op zoek zijn naar een politiek alternatief. Ik ga ervan uit, dat hij op links zeker de grootste wordt.
Media jammeren over Geert Wilders
Heel anders de campagne van de PVV. Ten eerste omdat alle media jammeren dat Wilders geen interview wil geven. Het lijkt op persoonlijke gekwetstheid in plaats van journalistieke kunde. Journalisten zouden juist daarop moeten ingaan en een inhoudelijk stuk kunnen maken over de wijze waarop Wilders campagne voert.
Het hoort bij Wilders: alleen via sociale media en vooral Twitter. In zijn strategie past geen inhoudelijke discussie. En ook geen oplossingen. Want als je een oplossing zou aanreiken, zal Wilders inhoudelijk kwetsbaar worden. De tegencampagne #hoedan speelt hierop in. In hun wanhoop gaan de media dan over een bezoek van Wilders aan het dierenasiel berichten, wat uiteindelijk niet plaatsvindt en waargenomen wordt door zijn vrouw, die vervolgens de volgende dag twee poezen mee naar huis neemt. Zelfs de Partij voor de Dieren heeft zo’n actie niet eens bedacht.
Ongekend vind ik de aanval van de hoofdredacteur van het AD op Rutte. De heer Nijenhuis van het AD opperde dat hij Wilders premier zou kunnen maken als Rutte geen interview aan het AD zou willen geven. Dat dergelijke, publiek geuite chantage zonder veel ophef terzijde wordt geschoven, is een echt schandaal. Geen excuus, geen belofte van beterschap, maar hoogst waarschijnlijk binnenkort alsnog een interview in het AD met Mark Rutte.
CDA ontpopt zich als PVV-light
En dan het CDA. Zo opportunistisch als het maar kan. PVV-light op alle fronten. Sybrand Buma voorop en Mona Keijzer in het kielzog. Hun bagage: het Wilhelmus. Die kiezer zou zich achter de oren moeten krabben. Als je de teksten van Buma en Keijzer hoort, zou het niemand meer moeten verbazen dat ze samen met de PVV in zee zijn gegaan.
Veel kiezers zijn waarschijnlijk vergeten dat Mona Keijzer als kandidaat voor de Tweede Kamer in 2012 zeer stellig heeft verklaard dat zij nog een keer met Wilders zou regeren. Die dialectiek van het CDA maakt dit nog steeds aannemelijk ondanks alle beweringen. Jammer van een partij die ooit een echte middenpartij was. En ik vraag mij af of zij nog de draai kunnen vinden om met GroenLinks en SP een coalitie te vormen. Maar een premierschap van Buma lijkt alleen via die weg mogelijk.
Echte peiling kost tijd
En dan mijn voorspelling ten aanzien van de zetels:
- VVD 26
- CDA 20
- D66 20
- GroenLinks 18
- PVV 18
- PvdA 13
- SP 13
- ChristenUnie 6
- 50Plus 5
- SGP 3
- PvdD 4
- De overige zetels gaan naar kleine partijen.
Als deze voorspelling klopt, heb ik misschien nog een toekomst als opiniepeiler. Voor de zekerheid legde politicoloog Tom Louwerse afgelopen week uit dat er zeker enkele mishits bij de een of andere partij zouden kunnen zijn. Dit, terwijl met deze peilingen in zekere zin voortdurend politiek wordt bedreven.
Bijna iedere dag is er een peiling. Dit bestaat in Duitsland niet. Een peilinginstituut komt hooguit eens per week met een nieuwe peiling. Zou het kunnen dat een serieuze peiling ook echt tijd en werk kost? Waar haal je al de deelnemers vandaan vraag ik mij dan af. En zijn er zo veel mensen die er vrijwillig aan mij doen. Ben benieuwd hoe ver Maurice de Hond deze keer naast zit.
Rutte maakt Wilders groter
Mijn voorspelling drie dagen voor de verkiezingen met nog een mogelijk 1-2-tje tussen Rutte en Wilders voor de boeg is natuurlijk gedurfd. De keuze van Rutte om Wilders als grote tegenstander uit te roepen heeft Wilders niet alleen groter gemaakt maar zou ook de grootste electorale blunder van deze campagne kunnen worden.
Als inderdaad een groot aantal kiezers pas op de laatste dagen of zelfs op de verkiezingsdag gaan besluiten waarop zij gaan stemmen, kan de VVD hier heel veel leergeld betalen. Niet alleen ten opzichte van de PVV maar vooral ten opzichte van andere partijen zoals CDA, D66, GroenLinks of de SP. Zij leunen achterover en kunnen op de fouten wachten.
Wat is solidair?
In die zin heeft Emile Roemer een goede campagne gevoerd, want het is niet ondenkbaar dat PVV-kiezers overlopen naar de SP. Roemer legde bij Buitenhof uit dat hij van de eigen bijdrage af wil. Econoom Marcel Canoy viel hem fel aan. Nederland zou het meest solidaire zorgstelsel van de hele wereld hebben. Dit verbaasde mij. Is het solidair dat de burgers een eigen bijdrage betalen of dat werkgevers 104 weken doorbetaling bij ziekte financieren.
In Duitsland betaalt de werkgever maar zes weken loon door bij ziekte. En een zeer kleine eigen bijdrage van 10 Euro per kwartaal werd in Duitsland vrij snel afgeschaft, precies om de redenen die Emile Roemer benoemt. Mensen mijden de gang naar de doktor en de maatschappelijk kosten kunnen daardoor later veel hoger worden (zie voor de geschiedenis van de Praxisgebühr op Wikipedia). Duitsland heeft dus andere keuzes, politiek en financieel, gemaakt. En in die zin heeft Roemer gelijk, ook zal hem dat niet veel helpen.
Uiteindelijk blijft het spannend tot het laatste moment en zullen de formatiegesprekken de media voldoende stof opleveren om over te schrijven. Hopelijk gaat de formatie niet tot de kerst duren en kan Nederland in Europa zijn belangrijke rol verder invullen.
