Nu zijn er in Duitsland, met zijn voorliefde voor orde, weinig gaten te stoppen. Maar laatst stond ik toch voor een kleine ‘sinkhole’. En er is geen app en geen rechtstreeks lijntje naar de gemeente. Slechts via goede contacten en oude vrienden in het stadsbestuur wist mijn netwerkende buurman het gat snel gerepareerd te krijgen. Voor mij weer een bewijs dat Duitsland nog steeds een digitaal wasteland is.
Eenzijdige digitalisering
In Duitsland staan digitalisering en automatisering met stip bovenaan als mogelijkheid voor groei. Industrie 4.0 is het label waarmee Duitsland net zoals aan het begin van de jaren 2000 hoopt te overleven in een veranderende wereld: door gewoon het oude bekende te doen. Alleen beter. Daarom is digitalisering in Duitsland eigenlijk alleen synoniem van automatisering: efficientiëvoordelen en kostenverlaging door industriële robots.
Dat deze eenzijdige vorm van digitalisering ook negatieve kanten heeft, baart in Duitsland vaak woedende reacties. Toen we vorig jaar in een studie aantoonden dat toenemende automatisering en digitalisering kunnen leiden tot het verlies van meer dan 18 miljoen jobs, werd de industrie – die hele fabrieken zonder mensen heeft – behoorlijk opgewonden.
Arme onderklasse
De storm is wat overgewaaid, maar het gevaar dat de Duitse versie van de digitalisering leidt tot een werkloze en arme onderklasse en een werkende of kapitaalkrachtige bovenklasse, is er nog steeds. De zo begeerde technische innovatie en efficiëntie brengen dus ook grote sociale problemen.
De digitalisering op zijn Duits moet weg van de obsessie met industrie. De industrie is al lang niet meer de groeimotor. In 1960 werkte er zeker de helft van de bevolking, nu nog een kwart. De dienstensector geeft nu werk aan bijna driekwart van de beroepsbevolking. Wil Duitsland echt digitaal slagen, dan moet er verandering komen in de dienstensector.
Verborgen schat
De productiviteit in de dienstensector neemt nog steeds af. Er zijn nauwelijks digitale spill-overeffecten van technologie- en digitaalintensieve sectoren. Nog een voorbeeld: in België kan je de stand van je gas- en watermeter online invullen, in Duitsland moet je een postkaart sturen.
Duitsland zit op een verborgen schat van groeimogelijkheden. Maar dan moet digitalisering meer worden dan kostenverlaging. ‘Made in Germany’ moet ‘Serviced by Germany’ worden.
Ideetje voor Angela Merkel in 2017: ‘Fix our Germany.’
Carsten Brzeski, hoofdeconoom ING-DiBa Frankfurt
Deze column verscheen op 16 december in de Vlaamse krant De Tijd.
- Eerdere columns van Carsten Brzeski
