Gewelddadig verzet tegen de gevestigde orde kent in Duitsland een lange traditie. De burgeroorlog-achtige rellen in de Weimar-republiek en de aanslagen van de Rote Armee Fraktion horen bij de ontwikkeling van de relatief jonge Duitse democratie. Ook nu nog vechten communisten en anarchisten geregeld in de straten van Berlijn en steekt extreem-rechts massaal asielzoekerscentra in brand.
Maar dat waren ondergrondse bewegingen, de daders bleven vaak anoniem. Het recente geweld rondom de dag van de Duitse eenheid in Dresden laat zien dat de scheidslijn tussen vreedzaam en gewelddadig verzet verschuift, in ieder geval in Saksen. Hier toont het protest zich openlijk, niet bang om in beeld te komen. En wat in er Saksen gebeurt, kan overslaan naar de rest van het land.
Widerstand en Bürgerkrieg
Op de nationale feestdag op 3 oktober in de Saksische hoofdstad verstoorden 5000 Pegida-aanhangers de festiviteiten. Elke voorbijgaande politicus werd voor volksverrader uitgescholden, in Duitsland een zeer beladen term. Een paar dagen eerder branden er in de stad drie politieauto’s af, exploderen er bommen bij een moskee en een congreszaal en werd een derde bomaanslag onder de brug over de Elbe verijdeld.
"Mitte", nicht "rechts" – was die Störer aus DD noch sagen wollten + mehr Szenen der Hasstiraden am Einheitstag. #dd0310 #TdE16 @welt @n24 pic.twitter.com/VJEw71Ngqd
— Martin Heller (@Ma_Heller) October 4, 2016
Het agressieve Pegida protest na een week vol extreem-rechts geweld, bevestigt dat de protestbeweging agressiviteit niet schuwt. Pegida gedraagt zich steeds militanter en wordt toenemend het politiek-maatschappelijke gezicht van extreem-rechts in Duitsland.
Politici en journalisten worden bij optochten agressief bejegend. Een jaar geleden raakte de beweging in opspraak omdat deelnemers van de wekelijkse optocht galgen meenamen die voor SPD-leider Sigmar Gabriel en Angela Merkel waren bestemd. Opvallend vaak nemen demonstranten de woorden Widerstand en Bürgerkrieg in de mond wanneer ze naar de islam wordt gevraagd.
Die Botschaft ist ziemlich klar. Gerade gesehen bei #Pegida in #Dresden. #Merkel #Gabriel pic.twitter.com/XCTY7FqJQM
— Nadine Lindner (@ostwestkonflikt) October 12, 2015
IJsbreker Pegida
In Dresden is ook Frauke Petry fractievoorzitter van de AfD in het Saksische deelstaatparlement. Haar partij wil politiek niet samenwerken met Pegida maar wel zijn kiezers. Petry vindt dat Pegida een burgerbeweging op straat moet blijven. Het komt haar namelijk goed uit. De protestbeweging fungeert voor haar als een ijsbreker die de heilige huisjes rondom de islam en Europa in de Duitse samenleving overhoop gooit. Tegelijkertijd blijft ze ver weg van de schandalen die de protestbeweging teisteren.
Pegida geeft de AfD street credibility. De demonstraties zijn het zichtbare bewijs dat mensen ‘de slechtste regering sinds de Duitse hereniging’ zat zijn en in verzet komen. Saksen is voor de rechtspopulisten bovendien de ideale proeftuin om te zien of standpunten en ideeën steun vinden.
De AfD volgt daarin vaak Pegida. De protestbeweging strijdt al sinds de oprichting in 2014 voor het ‘positief bezetten’ van besmette termen zoals Völkisch en Leitkultur uit het nationaal-socialisme. Een discussie die inmiddels ook door de AfD wordt gevoerd. Eerder liet Pegida de AfD zien dat islamofobie een vruchtbare electorale bodem heeft.
Verzet niet per se vreedzaam
Wat er de afgelopen tijd in Dresden gebeurt, heeft grote impact op de rest van het land. De Duitsers die eerder lacherig deden over de ‘achtergebleven’ Saksen hoor je niet meer. Zij realiseren zich dat er vanuit Dresden vorm wordt gegeven aan het verzet tegen de elite, tegen de politiek-correcte moraal uit West-Duitsland.
Duitsland realiseert zich ook dat het verzet niet noodzakelijkerwijs vreedzaam blijft. Net nu Duitse politici en media langzaam maar zeker toenadering zoeken, keren Pegida-aanhangers zich toenemend af van democratische middelen. En daarmee keert het geweld terug in de Duitse politiek.
