Met jaarlijks zo’n 275.000 bezoekers is de Frankfurter Buchmesse de grootste boekenbeurs ter wereld. Dit jaar vindt de boekenbeurs plaatst van 19 tot en met 23 oktober zijn Nederland en Vlaanderen gezamenlijk gastland. Het Nederlands Letterenfonds en het Vlaams Fonds voor de Letteren hebben de literaire betrekkingen speciaal voor deze beurs geïntensiveerd. De komende weken geeft Duitslandnieuws iedere vrijdag een inkijkje in de Nederlands-Duitse literaire betrekkingen. Deze week vertaalster Birgit Erdmann uit Berlijn.
Er zijn in aanloop naar de boekenbeurs bijna 250 Nederlandstalige boeken naar het Duits vertaald. Dit zorgde voor flink wat extra werk voor de vertalers. Birgit Erdmann vertaalt kinder- en jeugdboeken, fictie en non-fictie. Het was de afgelopen maanden flink aanpoten, vertelt ze aan een houten picknicktafel in de oudste biertuin van Berlijn, de Praten Biergarten. “Vanwege de boekenbeurs had ik maar twee maanden per boek om te vertalen. Dat betekende vertalen van vroeg tot laat en ook in weekenden en op feestdagen. Hard werken, maar wel leuk.” Al het werk voor de Buchmesse is inmiddels af.
Grote vertaalbranche
Erdmann groeide op in Frankfurt am Main en studeerde Nederlands en kunstgeschiedenis in het Hessische Marburg, Berlijn en Amsterdam. De interesse voor het vertalen ontstond tijdens haar studie Nederlands, toen ze lessen kreeg van bekende vertaalsters Marlene Müller-Maas en Waltraud Hüsmert, maar vooral tijdens haar verblijf in Amsterdam. De Duitse vertaalde onder meer boeken van Hella S. Haasse en Toon Tellegen.
Erdmann werkte een aantal jaar op de culturele afdeling van de Nederlandse ambassade in Berlijn, maar besloot zich in 2010 als freelancer volledig op het vertaalwerk te richten. “Tot nu toe loopt het goed, maar het is de vraag hoe het na de Buchmesse verder gaat. Het gaat wel minder worden.” Daarnaast is er veel concurrentie. “Voor zo’n klein land zijn er veel vertalers, zo’n 40 tot 50”, merkt Erdmann op.
Het vinden van de juiste toon voor de boeken is volgens Erdmann het moeilijkste bij vertalen. “Je moet zien een sfeer te creëren in het Duits, die wel klopt met het origineel.” Daarnaast loop je als vertaler natuurlijk vaak tegen taalproblemen aan. “Beelden, woordspelingen. En altijd weer constructies in het Nederlands die lastig naar het Duits te vertalen zijn zoals ‘ik zit te kijken, ik sta te denken’.”
Kinderboeken
Duitsland kan dit jaar vooral veel jeugdboeken verwachten uit Nederland. Erdmann vindt het moeilijk te zeggen waarom juist deze categorie het goed doet in Duitsland. “De meeste kinderboeken zijn heel goed verzorgd, een mooie samenwerking van auteur en illustrator. Daarnaast komen soms grote problemen aan bod dat. Dat leest natuurlijk wel lekker.”
Erdmann vertaalde het afgelopen jaar aardig wat kinderboeken, onder meer ‘Hoe ik per ongeluk een boek schreef’ van Annet Huizing en ‘Het grootste en leukste beeldwoordenboek’ van de Vlaming Tom Schamp. Vooral dat laatste boek was nog best een uitdaging. “Er kwamen bijvoorbeeld echte Vlaamse televisiedingen in voor. Daar moest ik hard onderzoek voor doen.”
Else Otten Übersetzerpreis
Op de voorlaatste dag van de Frankfurter Buchmesse reiken het Nederlands Letterenfonds en het Vlaams fonds voor de letteren op de Buchmesse de Else Otten Übersetzerpreis voor de beste vertaling van het Nederlands naar het Duits (proza) uit. Deze vertaalprijs wordt elke twee jaar vergeven en ging in voorafgaande jaren onder andere naar Helga van Beuningen (2004) en Bettina Bach (2014).
Op de shortlist staan dit jaar kinderboekenvertaler Rolf Erdorf met zijn vertaling van het jeugdboek ‘Zwarte Zwaan’ van Gideon Samson, Ira Willem voor haar vertaling van ‘Oorlog en Terpetijn’ van Stefan Hertmans en Annette Wunschel voor haar vertalingen van ‘In de schaduwen van morgen’ en ‘Geschonden wereld’ van Johan Huizinga.
