Zo’n 70.000 demonstranten gingen vorige week zaterdag in Berlijn de straat op tegen TTIP en CETA. Hoewel het een stuk minder dan de 200.000 demonstranten van vorig jaar, laat het zien hoe fel de publieke weerstand in Duitsland is tegen de vrijhandelsverdragen. Het afgelopen jaar kantelde de stemming over TTIP binnen de SPD. Daarmee is het vrijhandelsverdrag met de Amerikanen in deze vorm politiek onhaalbaar geworden, weet ook de Europese Commissie.
‘Ongeremd kapitalisme’
Het CETA-verdrag is volgens veel tegenstanders ‘TTIP via de achterdeur’. Met een ‘ja’ tegen CETA zou de SPD het Paard van Troje binnenlaten. Toch lijkt het omgekeerde waar. Een jaar geleden pleitte SPD-leider Gabriel op het partijcongres nog hartstochtelijk voor TTIP. Als Greenpeace begin mei geheime documenten lekt die de keiharde opstelling van de Amerikanen blootlegt, begint SPD-leider Gabriel te twijfelen. Nadat de onderhandelingsronde in augustus opnieuw niets opleverde, noemt hij ‘TTIP de facto mislukt‘.
Wie de CETA-discussie in de SPD volgde, weet dat het zwaar besmeurde TTIP-verdrag in verkiezingsjaar 2017 geen enkele kans van slagen heeft. Het gezicht van linker partijvleugel, Ralf Stegner, spreekt inmiddels over het verdrag van het ‘ongeremd kapitalisme’ terwijl hij wel zijn steun aan CETA verleende.
Binnen de Europese Commissie maakt men zich zorgen over de veranderende houding van de Duitse sociaaldemocraten. Eerder liet Frankrijk al weten de onderhandelingen stop te willen zetten. Nu Europa’s belangrijkste minister van Economische Zaken Gabriel ook weinig toekomst meer ziet in het handelsverdrag, wordt het steeds onwaarschijnlijker dat verdrag er in deze vorm komt. Bronnen in de Europese Commissie lieten Duitslandnieuws weten dat niemand er meer vanuit gaat dat het verdrag in de volle omvang de eindstreep haalt.
Spanning tussen de VS en Europa
“De onderhandelingen zijn de facto mislukt omdat wij niet bereid zijn ons aan de Amerikanen te onderwerpen. Er zit geen enkele beweging in”, zei Gabriel. In de Financial Times reageert TTIP-onderhandelaar namens de VS, Mike Froman, kritisch op de wijfelende houding van EU-lidstaten: “Europa maakt het besluitvormingsproces lastig en onzeker. Het risico is dat mensen zich afvragen of je überhaupt met Europa kunt onderhandelen.”
Volgens bronnen in de Europese Commissie liet Europa juist zien dat het de Amerikanen tegemoet wil komen maar daar zelf niets voor terugkrijgt. De Europese Commissie wil bijvoorbeeld meer concessies van de Amerikanen bij openbare aanbestedingen en de geheime geschillencommissies. Tot op heden waren de Amerikanen daartoe niet bereid terwijl de EU juist vergaande concessies deed op het thema invoerrechten.
Verkiezingsjaar 2017
Met de electorale oorvijgen in de deelstaatverkiezingen in Berlijn en Mecklenburg-Voor-Pommeren in het achterhoofd, is het ondenkbaar dat de SPD zich in verkiezingsjaar 2017 nog hard maakt voor TTIP. Het handelsverdrag met de VS is een tweede campagnethema waarmee de sociaaldemocraten zich van de CDU kunnen onderscheiden. Eerder wees de SPD-partijleider Merkels vluchtelingenpolitiek van de hand.
En daarmee verliest het vrijhandelsverdrag een meerderheid in de Duitse politiek. Het ontwerp-verdrag kan voorlopig de ijskast in. Achter de schermen lijken Berlijn en Brussel het geloof in een omvattend handelsverdrag te hebben verloren.
