De uitslagen van zondag maken er geen geheim van dat Merkels vluchtelingenkoers onder grote delen van de Duitse bevolking ongeliefd is. Hoewel Merkels vluchtelingen- en integratiekoers in de afgelopen maanden flink is veranderd, straffen kiezers de bondskanselier nu af op haar Willkommenspolitik uit 2015.
De grootste dreiging voor Angela Merkel komt niet van de SPD of de AfD, maar vanuit haar eigen partij. Een steeds groter deel van de Union (CDU/CSU) vraagt zich af of de partij nog op de juiste koers ligt. De kansen voor een derde termijn voor Merkel zijn zondag aanzienlijk geslonken.
CDU in vertwijfeling
Voor de CDU is de nederlaag in Mecklenburg-Voor-Pommeren erg pijnlijk en een duidelijk signaal aan de bondskanselier. De poging van de CDU om het imago als partij van de veiligheid te redden met een boerkaverbod en het afschaffen van de dubbele nationaliteit is volledig mislukt.
Het zal dus binnen de Union (CDU/CSU) de komende maanden erg onrustig worden. Merkel zusterpartij uit Beieren, de CSU, pleit al langer voor een bovengrens voor asielzoekers en verdergaande integratieregels. Toch gaat Merkel waarschijnlijk niet veel aan haar huidige politiek veranderen. Zij vindt dat ze dat al heeft gedaan.
De omstreden vluchtelingendeal met Turkije lijkt vooralsnog zijn vruchten af te werpen en vluchtelingen buiten de deur te houden. Bovendien is afgelopen mei onder leiding van Merkels minister Thomas de Mazière een strenge integratiewet aangenomen die harde eisen stelt aan de integratie van migranten. De uitslag van zondag in Mecklenburg-Voor-Pommeren kan daarom niet anders worden geïnterpreteerd dan dat kiezers Angela Merkel met terugwerkende kracht laten weten dat haar Willkommenspolitik uit 2015 verkeerd was.
Eis andere koers CSU
De CSU voorzag Merkel direct na de uitslag zondag van hevige kritiek. De Beierse minister van Financiën en CSU-kroonprins Markus Söder eist een hardere koers van de bondskanselier in haar vluchtelingenbeleid. De uitslag moet “alle alarmbellen in de unie van CDU/CSU’ doen rinkelen”, zegt hij maandagmorgen in Bild. “De stemming onder de burgers mag niet meer genegeerd worden, er is een andere koers nodig in Berlijn.”
Woordvoerder Binnenlandse Zaken van de CDU/CSU-fractie in de Bondsdag Stephan Mayer noemt tegen Huffington Post de uitslag ‘catastrofaal’. Hij noemt als hoofdoorzaak van de nederlaag de ‘ontevredenheid van veel kiezers met het asielbeleid van de bondskanselier’. “De regering heeft weliswaar al veel veranderd sinds 2015, maar dat is bij veel kiezers nog niet aangekomen”, aldus Mayer.
Ook CSU-secretaris Andreas Scheuer eist een hardere koers in het asielbeleid. “Na de dramatische uitslag in Mecklenburg-Voor-Pommeren moet Berlijn eindelijk de noodzakelijke maatregelen nemen”, zegt hij tegen Der Tagesspiegel. Hij wil dat Merkel de standpunten van de CSU ter harte neemt. “We hebben een bovengrens voor vluchtelingen nodig, sneller uitzetten van asielzoekers die geen asiel krijgen, meer landen inschalen als veilig zodat minder asielzoekers een verblijfsvergunning kunnen krijgen en een betere integratie.
Tegen een journalist van de Funke Mediengruppe zegt Scheuer over de opkomst van de AfD: “Je kunt het toch niet zomaar aan het lot overlaten en toezien hoe een protestpartij profiteert van de resultaten van de Berlijnse politiek?”
SPD neemt afstand van Merkel
In februari nog werden de sociaaldemocraten in Mecklenburg-Voor-Pommeren met een schamele 22% afgeschreven in de peilingen. De CDU van Lorenz Caffier stond toen op 29% en dacht minister-president Erwin Sellering (SPD) van de troon stoten en de deelstaat als grootste partij te mogen leiden. Toch, vlak voor de finish wist de SPD zich te herpakken. En dat geeft de partij van de zwabberende Sigmar Gabriel weer wat kleur op de wangen.
De sociaaldemocraten worstelen in de Bondsdag met het vluchtelingenthema. Meerdere keren moest partijleider Gabriel, Angela Merkel te hulp schieten tegen aanvallen vanuit zusterpartij CSU uit Beieren op haar vluchtelingenbeleid. Wetende dat in Mecklenburg-Voor-Pommeren kiezers bijzonder sceptisch staan ten opzichte van Merkel probeerde SPD-kandidaat Sellering een nieuwe strategie uit.
Succesformule anti-Merkel
In een interview in die Welt gaf minister-president Sellering Angela Merkel de schuld van de opkomst van de AfD. “Merkel doet nog steeds alsof Duitsland alle vluchtelingen op kan nemen. Dat klopt niet met de realiteit. Bovendien suggereert zij dat mensen die zich zorgen maken over de vele vluchtelingen, domkoppen of rechts-radicalen zijn.”
Volgens Sellering zegt Merkel wel ‘wir schaffen das’ maar is hij gedwongen om in zijn deelstaat uit te leggen dat projecten gestopt worden omdat de opvang van vluchtelingen nu eenmaal belangrijker is.
Het werkte. Door de anti-Merkel-strategie stemden mensen op de SPD die zich zorgen maken over de opkomst van de AfD. Gabriel ontdekt nu dat er met de opkomst van de AfD ook een tegenstem te winnen is voor de SPD. Hij en fractieleider in de Bondsdag Thomas Oppermann schaarden zich achter Sellering zodra de peilingen lieten zien dat afzetten tegen Merkel electoraal succes heeft.
Zondag noemde de SPD-leider Sellering ‘het bolwerk van verzet tegen de AfD’. Een lijn die de SPD naar verwachting in 2017 zal doortrekken. Ook van Gabriels SPD hoeft Merkel in 2017 niet meer op steun rekenen. De Bondskanselier strompelt geïsoleerder dan ooit het verkiezingsjaar 2017 in.
