Acht maanden na het uitbreken van het dieselschandaal lijkt Volkswagen het eigen bedrijfsgeweten niet te hebben opgeschoond. In april was er immers nog ophef over de bonussen van de bestuurders. Uiteindelijk hebben de bestuurders er 30% afgedaan. In de praktijk betekent dit dat er nog steeds 63 miljoen euro aan bonussen zal worden uitbetaald. Dit terwijl er 1,6 miljard euro verlies is gedraaid in 2015 en nu al ruim 16 miljard euro is gereserveerd voor te verwachten schadeclaims.
Waarom is de ophef niet groter?
Je zou op z’n minst verwachten dat de maatschappelijke verontrusting hierover vele malen groter zou zijn dan nu het geval is. De grootaandeelhouder van Volkswagen met 20% van de stemgerechtigde aandelen, de Duitse deelstaat Nedersaksen, wordt geleid door minister-president Weil van de SPD. Hij is akkoord met de getroffen bonusregeling.
Inmiddels blijkt ook de raad van commissarissen (rvc) toestemming te hebben gegeven voor de uitbetaling van de enorme bonussen. De rvc bestaat voor 50% uit werknemers van Volkswagen. Dan vraag je jezelf toch af waarom de werknemers hiermee instemmen. Het antwoord is echter bijzonder simpel. Maar liefst 120.000 VW-werknemers krijgen in de getroffen bonusregeling nu bijna 4.000 euro per persoon bonus over 2015. Dit geldt vermoedelijk vooral voor de Duitse werknemers van het concern dat wereldwijd 600.000 mensen aan het werk heeft.
Steun werknemers afgekocht
Het heeft er dus alle schijn van dat hier de toestemming van de ondernemingsraad en de instemming van de werknemers-leden door de raad van bestuur is afgekocht. Dit beeld wordt nog versterkt door het feit dat inmiddels ook een loonsverhoging voor de werknemers van Volkswagen is geaccordeerd ter hoogte van 5%.
Deze verhoging is significant meer dan de 3,4% die de vakbond IG-Metal nog in februari voor de hele sector kon doorzetten. Bij de aandeelhoudersvergadering van VW komende 22 juni zal – als er niet toch nog maatschappelijke ophef ontstaat – de bonusregeling besloten worden.
Nu gun ik iedere medewerker een salarisverhoging en begrijp ik dat de medewerkers niet de dupe moeten worden van de sjoemelsoftware. Maar het signaal dat Volkswagen uitstraalt is: ‘Het kan ons allemaal niet schelen!’.
Schade VW nog niet te overzien
En waar is eigenlijk het nieuwe bestuurslid compliance, mevrouw Hohmann-Dennhardt? Zij zou het Duitse artikel 87 Aktiengesetz toch wel moeten kennen waarin de principes voor de vergoeding aan bestuursleden is vastgelegd. Lid 2 van dit artikel laat juist een afwijking van eerdere afspraken toe als de situatie van het bedrijf dermate verslechtert dat het onredelijk voor het bedrijf zou zijn om de vergoeding uit te betalen.
Volgens mij is dat nu het geval. Want het is op dit moment helemaal nog niet duidelijk hoe groot de schade voor Volkswagen uiteindelijk zal uitvallen. Een aantal maanden geleden werd zelfs het faillissement van VW niet uitgesloten.
Volgende schandaal laat op zich wachten
Maar zelfs als het juridisch is toegestaan, blijft de vraag: is het moreel en maatschappelijk verantwoord? Niet alles wat juridisch mag, is geoorloofd. Bij Volkswagen wordt nu met de portemonnee gewapperd, terwijl men eigenlijk een kleinere broek zou moeten aantrekken.
Hoe kun je dan een dermate onverantwoord hoge bonus uitleggen? Misschien is de onrust binnen het bedrijf dermate groot dat men wel zoveel geld moet betalen om alle mensen op één lijn te krijgen. Dit zou wel betekenen dat er geen enkele cultuurverandering plaatsvindt en het volgende schandaal niet lang op zich zal laten wachten.
We moeten niet vergeten dat Volkswagen eerder al het schandaal van de snoepreisjes heeft gehad waar leden van de ondernemingsraad werden gepamperd met luxe-reizen en prostituees en waarvoor onder meer het toenmalig bestuurslid Hartz tot een gevangenisstraf werd veroordeeld. De term snoepreisjes is in dit geval het eufemisme voor corruptie. De voorzitter van de ondernemingsraad ontving toen extra bonussen.
Wangedrag heeft geen consequenties
Ook mogelijk is dat de verkoopcijfers dermate op pijl zijn gebleven, dat Volkswagen economisch niets heeft te vrezen. Dit is eveneens een aannemelijke verklaring. Recent is immers besloten dat Volkswagen toch weer auto’s aan de Nederlandse politie mag leveren, terwijl ze eerder wegens corruptie door oud-minister Opstelten hiervan werden uitgesloten.
Wangedrag heeft blijkbaar voor VW al jaren geen serieuze consequenties. De raad van commissarissen heeft nu al aangegeven dat de toenmalige bestuursleden geen blaam treft in het dieselschandaal. Zij willen dan ook decharge voor het gevoerde beleid in 2015 voor deze VW-topmensen. Wat hen betreft duurt het onderzoek al veel te lang. Dit alles al voordat het Duitse OM met enige conclusies is gekomen.
Inzicht ontbreekt
Blijkbaar is de maatschappelijke onrust over dit soort arrogantie niet meer echt aanwezig. Ik herinner mij nog Shell en Brent Spar. Weet u nog? In 1995 dacht Shell het olieplatform Brent Spar gewoon in de Noordzee te kunnen dumpen. Greenpeace begon toen een campagne en Shell werd op de knieën gedwongen.
De toenmalige topman van Shell Cor Herkströter zei later in een interview dat Shell door Brent Spar heeft geleerd dat multinationals ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen. Bij Volkswagen ontbreekt ieder inzicht.
