Begonnen wij in directe omgeving eerst met de NPD, Jean-Marie Le Pen, Geert Wilders en Viktor Orbán, al snel volgden vanuit de VS de ‘TeaParty’, vanuit Griekenland de Gouden Dageraad en Pegida, en uit Spanje Pademos. Sinds kort zijn daar de Poolse premier Beata Szydlo met partijleider Jaroslaw Kaczynski bijgekomen, en natuurlijk de ‘Alternative für Deutschland’, kortweg AfD.
Populisme
Waar hebben wij het eigenlijk over? Wat betekent ‘populisme’? Het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (Van Dale) geeft drie omschrijvingen:
- “Richting in de Franse literatuur omstreeks 1930 (waar ken ik die tijd toch van?), die belangstelling vroeg voor het leven van de lagere volksklassen en de beschrijving daarvan in zijn eigen stijl;
- Anti-kapitalistische volksbeweging van meestal agrarische volksgroepen m.n. in Zuid-Amerikaanse staten;
- Populaire, oppervlakkige (enigszins) demagogische betoogtrant”.
Overal tegen, nergens vóór
Begon de AfD omstreeks 2013 als een fatsoenlijk sceptisch en kritisch burgerinitiatief tegen de euro en financiële hulppakketten, vandaag is het een radicale politieke partij, die Pegida niet meer afwijst en desnoods illegale vluchtelingen aan de grens met wapens wil bestrijden. Maar ook hier geldt dat deze teleurgestelde ex-Groenen en ex-CDU’ers uit de voormalige Bondsrepubliek en gefrustreerde Oost-Duitsers, vooral tegen van alles zijn, maar niet vóór iets.
Propaganda
In het merendeel van Europa zitten inmiddels rechts-populisten in het nationale parlement of zelfs in een regeringscoalitie. En als dat nog niet zo is (zoals in het geval van AfD), wordt er van alles uit de kast getrokken om maar campagne te voeren. Onlangs heeft de AfD nog een gratis ‘krant’ in het leven geroepen met louter propaganda, genaamd ‘Extrablatt’. Dat moet allemaal mogen hoor, wij leven in een democratie.
Versimpeling
Maar wat het werkelijke gevaar is, is dat het fatsoen en de beschaving het verliezen van oneliners en versimpeling. In de snelle mediawereld van vandaag pikt de burger een welgevallige headline op en verkondigt die als waarheid zonder verder na te denken of zelf een mening te vormen. Het zal de ‘Zeitgeist’ zijn. Maar daarmee wordt extremisme ‘salonfähig’ en polariseert de samenleving. Ook in Duitsland.
‘Schuldfrage’ versus grapjes
En dat, terwijl Duitsland en de Duitsers sinds de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog altijd maar weer, generatie na generatie, zeer zorgvuldig en serieus met het thema van ‘schuld’ zijn omgegaan. De rol die Duitsland toen speelde ligt nog steeds gevoelig. Nog altijd wordt er op scholen en praatprogramma’s over gediscussieerd. ‘Nie wieder‘ is nog steeds actueel en is nog altijd het nationale complex. Al 70 jaar lang.
Grappen over de moffen
Nederlanders daarentegen, maken altijd ‘leuke’ grapjes over die ‘moffen’ die hun fiets hebben gestolen of wijzen ze de verkeerde weg. Zangkoren over Joden of Hamas hoor je wel in Nederlandse stadions, maar niet in Duitse.
Bewustzijn
Ik moet dan ook nog maar zien of die AfD daadwerkelijk zo’n grote opmars gaat maken. Het collectieve bewustzijn van Duitsland, het geweten van de Duitsers, weegt zwaar. Ik ken geen volk dat zo’n schuldcomplex heeft – nog altijd – en zo integer en voorzichtig met haar geschiedenis omgaat. Daar kunnen velen nog wat van leren….
Hetze
Maar mocht de AfD grootse cijfers halen en de nationale politiek vanaf medio maart op z’n kop staan, dan zou dat wel eens voorgoed de Duitse maatschappij kunnen veranderen. Dan is de onschuld andermaal voorbij. En is het meest fatsoenlijke land van Europa uiteindelijk slachtoffer geworden van een zelfde soort hetze waartegen zij zich 70 jaar lang heeft geprobeerd te verdedigen.
Goede zaken!
Ursula
