Lang riepen politiek analisten dat er geen alternatief voor Angela Merkel is. In haar tienjarig kanselierschap heeft ze talrijke carrières van ambitieuze mannen die te dichtbij kwamen geknakt. Zal Merkel daarom worden opgevolgd door een vrouw? Die kans werd lang Ursula von der Leyen toegedicht. Maar als minister van Defensie lukt het haar door enkele zware hoofdpijndossiers nauwelijks om te schitteren. En dus zijn de ogen gericht op een vrouw die tot nog toe altijd werd gezien als te jong en onervaren.
Afzetten tegen Merkel
De vluchtelingencrisis maakt alles anders. Ineens geldt Julia Klöckner (43) als een aantrekkelijk alternatief voor de onder kopzorgen gebukt gaande Merkel. Maar om echt de kroonprinses van de CDU te worden moet ze als lijsttrekker wel de deelstaatverkiezingen op 13 maart in Rijnland-Palts winnen. Daarbij heeft ze in eerste instantie vooral last van de impopulariteit van Merkel. Haar strategie is daarom vooral om zich af te zetten van haar partijleider. Ze moet op eieren lopen, want ze kan de bondskanselier ook niet al te veel afvallen.
Strenger asielbeleid
Ze oppert een strenger asielbeleid dan Merkel, noemde dat geen ‘Plan B’, maar ‘Plan A2′, om bij het afstand nemen niet al te ver af te wijken. Hiermee hoopt ze de conservatieve kiezers aan zich te binden. Merkel kwam in totaal zelfs 10 keer mee op campagne. Maar afgelopen weekend nam ze zelfs de grootste criticus van de bondskanselier CSU-leider Horst Seehofer mee.
Dubbelstrategie
Het is een riskante dubbele strategie. Ze wil bezonnen en bescheiden overkomen, want een hoge toon aanslaan tegen de huidige aan multiple sclerose leidende premier Malu Dreyer (SPD) komt agressief over. Tegelijk wil ze ook meeliften op de populariteit van de premier van Beieren onder behoudende christendemocraten.
Uitdager Malu Dreyer
Klöckner doet het als oppositieleider goed in de peilingen. In Rijnland-Palts zitten met SPD (35,7%), CDU (35,2%) en de Groenen (15,4%) momenteel slechts drie partijen in de Landtag. De liberale FDP haalde in 2011 de kiesdrempel niet, zo konden SPD en de Groenen samen een coalitie smeden. Het wordt dus spannend op 13 maart. De rechts-populistische AfD lijkt voor het eerst zetels te scoren en ook de FDP schommelt rond de kiesdrempel van 5%.
Coalities
De zittende rood-groene coalitie onder premier Malu Dreyer wil het liefst samen verder. Maar het is vooral de vraag of de Groenen wel genoeg zetels scoren. Klöckner doet het in de peilingen met haar CDU beduidend beter dan de SPD, maar lijkt voor een meerderheid afhankelijk te zijn of de FDP de kiesdrempel haalt. Het resultaat van de AfD is voor coalitievorming minder van belang. Niemand wil met hen regeren.
Sonntagsfrage #ltwrp Rheinland-Pfalz • GESS/Rheinpfalz: CDU 37%, SPD 33%, AfD 9%, GRÜ 8%, FDP 5%, LIN 3%, FW 2%, … – https://t.co/PnQMI9yS5G
— Wahlrecht.de (@Wahlrecht_de) February 25, 2016
Onstuitbare opmars
Julia Klöckner is een dochter uit een familie van wijnboeren, studeerde politicologie, katholieke theologie en pedagogiek. Ze werkte een tijd lang als juf op een basisschool. In 1997 werd ze lid van de jongerenorganisatie van de CDU, de CDU-vrouwen, de Europa Union en de Jungen Europäischen Föderalisten. Sindsdien is haar opmars in de politiek onstuitbaar.
Sterk netwerk
Ze wist in 2012 het tot vice-voorzitter van het landelijk CDU-bestuur te schoppen en was tot 2011 nog lid van de Atlantik-Brücke, een organisatie die na de Tweede Wereldoorlog is opgericht om de Duits-Amerikaanse band te versterken. De vereniging geldt als een sterke lobby voor het TTIP-verdrag en staat garant voor een goed netwerk omdat het ondersteund wordt door invloedrijke leden uit de Duitse politieke elite.
Mediageniek
Net als Angela Merkel in het begin doet ze het goed in de media. Ze is fotogeniek, haalde een paar jaar geleden de roddelbladen door binnen een halfjaar 17 kilo af te vallen en komt uitstekend uit haar woorden in tv-debatten en bij speeches. Ze heeft goede contacten binnen de mediawereld, haar vriend Helmut Ortner met wie ze samenwoont is een invloedrijke bladenmaker en journalist. Voor een Duitse is ze behoorlijk direct, partijleden trappen wel eens op de rem als ze al te doldrieste tweets de wereld in stuurt.
Conservatief en geëmancipeerd
De kranten zullen niet te vaak opschrijven dat Klöckner ooit verkozen is als wijnkoningin van Duitsland, want tegenover een natuurwetenschapper en domineesdochter ziet dat er een beetje oppervlakkig uit. Ook al staat ze daarmee wel dichterbij het volk, ‘nah bei de Leut‘ zoals ze in het Zuid-Westen zeggen. Het feit dat ze een relatie heeft met een duidelijk oudere man en geen kinderen heeft, zal niet goed vallen in conservatieve en feministische kringen. De spagaat tussen haar privéleven en rol als publiek figuur houdt ze enkel vol als de media niet tegen haar keren.
Contrast met Merkel
Haar huidige zorgvuldig opgebouwde profiel vormt een mooi contrast Merkels koers in de vluchtelingencrisis. Klöckner spreekt hier kritische en duidelijke taal, wat bij velen beter landt dan Merkels strategie van ‘aussitzen‘ en zwijgen. Klöckner is kerkelijk, viert enthousiast carnaval en is openlijk tegen abortus. Tegelijk vindt ze wel dat homoparen dezelfde belastingvoordelen mogen krijgen als heterostellen. Ze hecht aan de traditionele normen en waarden, maar komt ook geëmancipeerd over. Ze kiest vaak scherp positie en dat kan bij verschillende leeftijdsgroepen goed vallen, zolang ze daarbij niet de polemiek opzoekt.
Toon wordt scherper
Angela Merkel wordt al haar hele politieke loopbaan stelselmatig onderschat en dus is de kans aanwezig dat ze ook de huidige crisis overleeft. Maar mocht haar positie dit jaar nog onhoudbaar worden, dan zijn de meeste ogen gericht op Julia Klöckner gericht. De media van Axel Springer en Bertelsmann zijn al begonnen met het zagen aan de poten van Merkel. Het is daarom niet onwaarschijnlijk dat Duitsland na Merkel weer een vrouwelijke bondskanselier krijgt.
Op het spel
Voor Klöckner staat 13 maart haar carrière op het spel. Weet ze voor het eerst in 25 jaar de macht van de sociaal-democraten in Rijnland-Palts te doorbreken, dan is ze definitief de kroonprinses van de christendemocraten. Verliest ze, dan kan ze zelfs op deelstaatniveau geen potten meer breken en kan ze enkel hopen dat Angela Merkel genadig voor haar is en een mooie baan in Berlijn beschikbaar heeft.
