Extremistisch geweld neemt toe in Duitsland door vluchtelingencrisis

'Extreemrechts geweld is vorig jaar met 30% gestegen', en 'extreemlinkse misdrijven bijna verdubbeld'. Zomaar twee krantenkoppen in Duitse media van de afgelopen dagen. De vluchtelingencrisis is direct of indirect een aanleiding voor extremisten van linker- en rechterzijde om meer geweld te gebruiken. Daarbij wordt vooral het gevaar van extreemlinks in Duitsland onderschat, zeggen onderzoekers.

Antifa-demonstratie in Berlijn. Foto: Montecruz Foto (Flickr, CC)

Maandelijks vraagt de fractie van Die Linke de cijfers op van het aantal extreemrechtse delicten in Duitsland. De voorlopige cijfers over 2015 zijn schokkend. De veiligheidsdiensten registreerden vorig jaar tot nu toe 13.846 delicten met een extreemrechtse achtergrond. Dat zou een toename van 30% betekenen, want in 2014 ging het in het voorlopige rapport om 10.541 misdrijven. De ervaring leert dat het cijfer nog flink oploopt tot in juni het definitieve rapport wordt gepubliceerd doordat de politie bepaalde zaken later pas kan verbinden aan verdachten. In het definitieve rapport over 2014 liep het cijfer op naar 16.559.

Misdrijven tegen azc’s verviervoudigd

Voor de geweldplegers uit beide kampen is de vluchtelingencrisis direct of indirect een belangrijk motief voor hun daden, blijkt uit diverse rapporten. De enorme toename van geweld tegen asielzoekerscentra valt direct op. Vonden er in 2014 nog 199 delicten plaats waarbij een azc het doelwit was, in 2015 steeg dit naar 924. In 163 gevallen werd geweld gebruikt. Er vielen geen doden, maar het gooien van een granaat naar een azc baart zorgen. Het gaat om voorlopige cijfers, in het definitieve rapport kan het getal nog stijgen. Ook de versplinterde extreemrechtse politieke bewegingen tanken dankzij de vluchtelingencrisis zelfvertrouwen.

Amadeu Antonio Stiftung houdt geweld gericht tegen migranten nauwkeurig bij

Ook links geweld neemt toe

Naar extreemlinks geweld vraagt niemand consequent in de Bondsdag. Toch is dit de afgelopen jaren flink toegenomen, blijkt uit onderzoek van de Freie Universität in Berlijn. De onderzoekers stellen bovendien dat 30 tot 40% van het ‘linkse geweld’ afkomstig is van mensen die niet als extremistisch te boek staan en daardoor buiten de officiële cijfers vallen. Het gaat om delicten als mishandeling, brandstichting en aanslagen met explosieven. Ook het in brand steken van auto’s wordt meestal niet als politieke daad aangemerkt. Hierdoor lijk het aantal misdrijven lager en wordt extreemlinks geweld volgens de onderzoekers stelselmatig onderschat.

Oproer in Berlijn

Als het om extreemlinks geweld gaat staat de afgelopen weken de wijk Friedrichshain in Berlijn in de schijnwerpers. Hier voert de politie al weken strijd met extreemlinkse activisten. Agenten vielen in januari met 500 man een kraakpand binnen nadat een politieman was aangevallen toen hij parkeerbonnen stond te schrijven. Er volgde oproer en in de wijk Schöneberg gingen vervolgens 40 auto’s in vlammen op of werden vernield. Voor extreemlinkse activisten is 1 mei, de dag van de Arbeid, traditioneel een moment voor gewelddadige opstootjes in Kreuzberg, Friedrichshain en Wedding. In de buitenwijken houdt extreemrechts marsen. Ook in Hamburg loopt het regelmatig uit de hand.

Extreemlinks geweld verdubbeld

De Berlijnse veiligheidsdiensten publiceerden eind januari een rapport en stellen daarin dat geweld met een extreemlinkse achtergrond in Berlijn de afgelopen 5 jaar bijna is verdubbeld. Wethouder Frank Henkel (CDU) klaagt daarbij dat er naast de broodnodige focus op extreemrechts geweld te weinig aandacht is voor geweld van extreemlinks.

Jong, mannelijk en single

De onderzoekers maakten een profielschets van extreemlinks geweld. Een typische dader is jong, mannelijk, single en is vooral op zaterdagavond actief.

Honkbalknuppels en ijzeren staven

Buiten de Duitse hoofdstad zijn de laatste weken ook schrikbarende voorbeelden te vinden. Op de terugweg na de herdenking van het bombardement op Maagdenburg, werden in januari tien rechtse demonstranten aangevallen door extreemlinkse activisten met honkbalknuppels en ijzeren staven. Daarbij raakten enkele mannen zwaargewond. Begin februari ontdekte de politie een explosief langs het spoor tussen Berlijn en Hannover, vermoedelijk had een extreemlinkse groep plannen voor een aanslag.

Balans links en rechts

Extreemrechts 2013 en 2014

Het aantal misdrijven met een extreemrechtse achtergrond lijkt afgelopen jaar te zijn toegenomen. Tussen 2013 en 2014 stagneerde het cijfer juist:

2013: 16.557
2014: 16.559

Misdrijven met geweld 23,6% gestegen

2013: 801
2014: 990

Geweld tegen vreemdelingen licht toegenomen

2013: 473
2014: 512

Geweld tegen extreemlinks nagenoeg gelijk

2013: 146
2014: 139

Antisemitisch geweld

2013: 45
2014: 31

Misdrijven gericht tegen azc’s verdriedubbeld

2013: 55
2014: 170

Omvang extreemrechts
	2012	2013	2014
Extreemrechtse subcultuur	7.500	7.400	7.200
Neonazi’s	6.000	5.800	5.600
Politieke partijen	7.150	7.000	6.850
NPD	6.000	5.500	5.200
DIE RECHTE	150	500	500
pro NRW	1.000	1.000	950
Der III. Weg	–	–	200
Overig	2.500	2.500	2.500
Totaal	23.150	22.700	22.150
Na aftrek dubbelingen	22.150	21.700	21.000
Daarvan bereid tot geweld	9.600	9.600	10.500*

*Per 2014 is de definitie iets verruimd.

De cijfers over 2015 worden in juni gepubliceerd.

Bron: Verfassungsschutz.

Extreemlinks 2013 en 2014

Het aantal misdrijven met een extreemlinkse achtergrond is in 2014 ten opzichte van 2013 nauwelijks veranderd.

2013: 4.491
2014: 4.424

Met geweld

2013: 1.110
2014: 995

Geweld tegen politie en ambtenaren

2013: 632
2014: 623

Geweld tegen extreemrechts

2013: 566
2014: 367

Poging tot doodslag

2013: 3
2014: 7

Omvang extreemlinks
	2012	2013	2014
Autonomen	6.400	6.100	6.100
Anarchisten	700	800	800
Marxisten-Leninisten	22.600	21.600	21.100
Totaal	29.700	28.500	28.000
Na aftrek dubbelingen	29.400	27.700	27.200
Daarvan bereid tot geweld	7.100	6.900	7.600*