Het is strenger geworden aan de Beierse grens. Na de historische herfst heerst nu stilte na de storm. Maar wie zegt dat er niet een nieuwe wind zal opsteken? Het aantal vluchtelingen per dag groeit weer. Begin januari ging het nog om 2.000 per dag, vier weken later gaat het weer richting de 3.000. Toch is het verschil met november groot toen het aantal soms opliep tot meer dan 10.000 per dag en de politie moest improviseren om alles in banen te leiden.
Waar komen de migranten Duitsland binnen?
Meer dan 80% komt via Beieren. Oostenrijkse autoriteiten migranten die aangeven naar Duitsland te willen in bussen en treinen door naar speciale grensovergangen.
De Donau, de Inn, de Salzach en de Saalach. Deze rivieren vormen samen met de Alpen de belangrijkste barrière om Duitsland binnen te komen voor vluchtelingen. De meeste mensen uit het Midden-Oosten kunnen er snel zijn. In zeven dagen al. ‘Een dag per land’, vatten agenten het snelle doorreizen van de migranten samen tegenover Die Welt. Alleen wie aangeeft asiel aan te willen vragen in Duitsland mag door, andere worden teruggestuurd naar Oostenrijk.
Duits-Oostenrijkse grens
Zoom uit om alle grensovergangen te zien:
Waar de meeste vluchtelingen Duitsland binnenkomen.
Chaos is gekanaliseerd
De chaos van afgelopen herfst is verdwenen. Het is routine geworden, de autoriteiten hebben de mensenstroom weten te kanaliseren. De Oostenrijkers hebben aan de grens met Slovenië in Spielfeld een groot controlepunt ingericht. Van daaruit worden de mensen per bus naar Braunau gebracht. Daar neemt de Duitse politie het over. Met een Duitse bus gaat het verder naar de controle in Passau in een grote industriehal. Agenten vragen daar vluchtelingen waar ze vandaan komen. Dan worden ze gefouilleerd. Scherpe voorwerpen zoals scheermesjes worden in beslag genomen. De namen worden ingevoerd in het EASY-systeem (Erstverteilung von Asylbegehrenden). Vingerdrukken worden afgenomen. Ook volgt een snelle controle of iemand al in een ander land heeft geprobeerd asiel aan te vragen.
250 per uur
De afspraken tussen Duitsland en Oostenrijk zorgen voor rust. Wenen brengt niet meer dan 250 personen per uur. En alleen naar de afgesproken grensovergangen Braunau, Freilassing en Kufstein/Kiefersfelden. Zo kan de politie de zaken aardig overzien. Dagelijks worden bijna 100 asielzoekers aan de grens afgewezen. Ze krijgen een papiertje mee waar ze zich in Oostenrijk moeten melden. Velen proberen het de volgende dag nog eens. Met een ander verhaal.
Mensensmokkelaars
Sommige vluchtelingen proberen via andere manieren Duitsland binnen te komen, om de lastige vragen aan de grens te omzeilen. Ook afgelopen weekend nog pakte de Bundespolizei enkele mensensmokkelaars op die met hun eigen auto vluchtelingen naar Duitsland reden.
Verdeelsleutel stamt uit 1949
Zodra de procedures aan de grens zijn afgerond worden de vluchtelingen per bus naar aanmeldcentra gebracht, verspreid over het hele land. Van daaruit worden ze per verdeelsleutel over het land verspreid, de zogenaamde Königsteiner Schlüssel (zie kaartje). De formule die rekening houdt met het aantal inwoners en de belastinginkomens stamt al uit 1949 en is oorspronkelijk bedoeld voor het verdelen van onderzoeksgeld over de deelstaten. Niet voor de verspreiding van mensen. Na ‘Keulen’ kwam de kritiek uit Noordrijn-Westfalen dat bepaalde nationaliteiten wel erg op één hoop werden gegooid, zoals de Noord-Afrikanen.
De afgelopen weken is er ook veel kritiek op het computersysteem dat de vluchtelingen verdeelt. De asielzoekers worden er anoniem in opgenomen, waardoor ze dubbel geregistreerd kunnen worden. Ook alarmerend is dat duizenden minderjarige migranten zijn ‘zoekgeraakt’. Dat er per deelstaat weer andere regels gelden maakt de procedure ingewikkelder.
Dit jaar weer een miljoen?
Gat tussen binnenkomers en aanvragers
Uit de cijfers van BAMF (Duitse IND) van januari 2015 tot en met januari 2016 blijkt hoe het aantal asielaanvragen (blauw) afgelopen jaar maandelijks is gestegen. Dit zegt meer over de capaciteit van de ambtenaren, dan over het aantal mensen die een aanvraag doet. De laatste maanden zijn er flink veel ambtenaren bijgekomen om mensenstroom te verwerken. Sinds september 2015 publiceert de dienst ook het aantal migranten dat aan de grens is geregistreerd in het EASY-systeem (rood). Er is dus nog altijd een groot gat tussen de binnenkomers en de aanvragers, al lijkt dit te verkleinen.
Onduidelijke cijfers
Hoe moet je die EASY-getallen interpreteren? De vereniging Pro Asyl vindt dat je er niet klakkeloos van moet uitgaan dat alles klopt. “Niet iedereen die Duitsland binnenkomt, vraagt daar ook asiel aan. Volgens schattingen van het ministerie van Binnenlandse Zaken komt ongeveer 10% niet aan in de aanmeldcentra.”
Vluchtelingen raken zoek
Dat heeft verschillende redenen. Een aantal van hen reist door naar bijvoorbeeld Scandinavië of Nederland. Andere zoeken op eigen houtje familieleden op die al in Duitsland wonen. Hierdoor worden mensen soms dubbel geregistreerd. Van de miljoen binnenkomers hebben volgens schattingen zich meer dan honderdduizend niet daar gemeld waar ze naartoe zijn gestuurd.
Twee derde mag sowieso blijven
Maar van de mensen die Duitsland zijn binnengekomen, zal het grootste gedeelte blijven. Twee derde komt uit landen als Syrië, Irak, Afghanistan en Eritrea. Van hen kreeg 80 tot 100% de afgelopen maanden asiel omdat ze uit oorlogsgebied komen.
Balkan en Noord-Afrika
Toch speelde diverse malen het debat rond ‘veilige herkomstlanden op’. Als asielzoekers uit de landen aan de grens konden worden tegengehouden, dan zou dat al veel schelen, zo klonk het. Eerst ging het om Balkan-landen als Albanië en Servië, waar veel mensen zich bij de vluchtelingenstroom voegden. Na de jaarwisseling in Keulen kreeg Duitsland ook de Noord-Afrikaanse landen in het vizier. Marokkanen en Algerijnen zouden zich regelmatig voordoen als Syriër om asiel te krijgen. In hoeverre die laatste groep de EASY-cijfers ‘vervuilen’ zal pas blijken over maanden of jaren, wanneer de asielaanvragen verwerkt zijn.
‘Asielfile’
Door de migratiegolf loopt de Duitse bureaucratie helemaal vast. Het BAMF (Duitse IND) heeft in de loop van het jaar 2015 een achterstand opgelopen van 356.000 aanvragen. Wanneer er geen nieuwe asielzoekers zouden bijkomen, gaat de procedure nu al langer dan 15 maanden duren.
Tegelijk moet het BAMF er ook rekening mee houden dat honderdduizenden asielzoekers nog niet eens een aanvraag hebben ingediend. En er ligt er nog een stapel van 75.000 ‘oude gevallen’, waarover nog geen beslissing is gevallen. Dit zijn aanvragen die al langer dan een jaar op een beslissing wachten.
Weer apart onderzocht
De ambtenaren doen hun best om sneller te werken, er vielen 150% meer beslissingen. Dat deden ze bijvoorbeeld door mensen die konden bewijzen dat ze uit Syrië kwamen direct een verblijfsvergunning te geven. Maar sinds 1 januari wordt na politieke druk elk geval weer apart onderzocht. Ook wordt er weer naar het Dublin-verdrag gekeken of niet een andere EU-lidstaat zich over de betreffende asielzoeker moet bekommeren. Slechts een enkeling kon met zachte hand weer het land worden uitgestuurd. In totaal verlieten vorig jaar 37.220 migranten Duitsland weer op vrijwillige basis.
Zo verloopt officieel de Duitse asielprocedure
