De Duitse kerken haalden met ruim tien miljard euro een recordbedrag binnen aan kerkbelasting. En dat terwijl het aantal leden juist daalt. Toch behoudt de kerk in Duitsland een enorme machtspositie, onvergelijkbaar groot met Nederland. Achter de schermen trekken de dominees en bisschoppen aan vele touwtjes. Er gaat jaarlijks zelfs meer geld om dan in de gehele auto-industrie.
Kerkbelasting
De reden voor de geldregen vorig jaar is niet omdat er zoveel mensen enthousiast een bijdrage stortten, maar komt vooral door de goed draaiende Duitse economie. Terwijl bijna overal ter wereld kerken afhankelijk zijn van de collectezak of een vrijwillige contributie, verzamelt in Duitsland de belastingdienst de inkomsten voor de kerk. Ieder lid van de katholieke of evangelisch-lutherse staatskerk draagt zo geld af aan de kerk, een uniek systeem in de wereld. Stijgen de inkomsten uit loon-, inkomens-, en vermogenswinstbelasting, dan geldt dat ook voor de kerkbelasting.
Dit leverde de rentmeester van de protestanten in 2014 5,08 miljard euro op (+4,8%), de katholieken kregen 5,68 miljard euro. Voor het vierde jaar op rij steeg het gezamenlijke inkomen. Sinds 2010 hebben de kerken 17% meer geld gekregen, in vergelijking met 2005 is het zelfs een toename van 43%. Daarnaast kunnen de kerken samen rekenen op een staatsbijdrage van jaarlijks bijna een half miljard euro per jaar.
Na overheid grootste werkgever
Ondanks de hoge inkomsten is de kerk niet in een jubelstemming. De hoogste financiële man binnen de lutherse kerk Thomas Begrich liet in de Süddeutsche Zeitung weten dat wanneer de inflatie wordt meegerekend de inkomsten lager zijn dan in 1994. Bovendien kan de kerk het geld goed gebruiken, zegt hij. Vooral het personeel drukt steeds zwaarder op de begroting. Samen hebben de kerken meer dan 1,3 miljoen mensen in dienst, verdeeld over 50.000 firma’s. De instituten vormen daarmee na de overheid de grootste werkgever van Duitsland.
Carnavalswagen in Mainz in 2014 drijft de spot met de in opspraak geraakte ‘bling-blingbisschop’ Tebartz-van Elst van het bisdom Limburg in Duitsland. Hij renoveerde voor miljoenen zijn woning.
Minder leden
En dat terwijl het ledental fors daalt door vergrijzing of opzeggingen. Bij de katholieken waren dat in 2014 zo’n 230.000, de lutheranen verloren zelfs 410.000 mensen. Ook dat is een grote reden van zorg binnen de kerken die verwachten dat na 2017 de inkomsten zullen dalen omdat dan de babyboomers grotendeels met pensioen zijn. Hierdoor komt er via de kerkbelasting minder geld binnen. Verder zijn jongere generaties steeds minder vaak lid.
Ondanks het dalende ledental blijft de kerk als werkgever, grootgrondbezitter, vastgoedeigenaar, educatiebastion, zorgverlener, opvoeder, drankfabrikant en lobbyist achter de schermen een onwaarschijnlijk belangrijke machtsfactor. Zo ging er vorig jaar in de kerk (129 miljard euro) meer geld om dan in de hele auto-industrie (127 miljard euro). Dat komt door alle economische activiteiten, maar zeker ook dankzij het innen van de kerkbelasting. Uit een peiling van YouGov in 2015 bleek dat slechts 16% van de ondervraagden voor dit oeroude systeem is. En toch staat het geenszins onder druk.
Doe mee
De komende weken zoekt Duitslandnieuws uit hoeveel de kerk in in Duitsland bepaalt als politieke en economische macht. We zijn natuurlijk ook benieuwd naar uw ervaringen, meningen en opmerkingen. Hoe merkte u dat de Duitse kerk meer macht heeft dan u vanuit Nederland gewend was?
- Mail naar: redactie@duitslandnieuws.nl
