In de vluchtelingencrisis ontpopt Boris Palmer (43) zich als een van de prominente critici van Angela Merkels Willkommens-politiek. Via zijn Facebook-pagina laat de burgemeester van het Zuid-Duitse Tübingen een heel ander geluid horen dan het ‘Wir schaffen das‘. Opvallend is dat hij een vooraanstaand lid is van de Groenen die zich doorgaans ‘pro-vluchteling’ opstellen. Hierdoor ligt hij al maanden zwaar onder vuur bij partijgenoten, waarvan een aantal hem eruit wil gooien.
‘Realiteit is onze leermeester’
In Nederlandse oren mag zijn kritische stem niet zo opzienbarend klinken, in Duitsland is het dat om meerdere redenen wel. Door de massale migrantenstroom doemen volgens de burgemeester grote problemen op voor zijn gemeente, een typisch Zuid-Duitse stad met een idyllisch centrum.
Tübingen is een welvarende stad, met veel ‘groene kiezers’. Als het ergens moet lukken, dan bij u:
Klopt, en we hebben hier geen geweld of aanrandingen gehad. Maar als lager opgeleide mensen nu vrezen voor hun baan of wachten op hun woning, dan kan ik hun angst niet wegnemen. We zijn nu 800 woningen aan het bouwen om de vluchtelingen onder te brengen. Dat is een investering van 20 miljoen euro, terwijl we anders ‘slechts’ 3 tot 4 miljoen euro uitgeven voor nieuwbouw van sociale huurwoningen. Ik kan dat ook niet uitleggen aan mijn burgers, hier krijg je scheve ogen van. Het gaat van onderop broeien.
Na ‘Keulen’ eiste u een nuchtere analyse in het verhitte debat. Is deze er inmiddels gekomen?
Dat vind ik wel. Eerst was dat absoluut niet mogelijk. Als je iets over vluchtelingen zei, werd je meteen weggezet in de hoek van de rechtse samenzweringstheoretici. Maar waarom zou je racistisch zijn als je vertelt wat er gebeurt? Bij het Oktoberfest moet je ook melden wanneer Duitsers of wie dan ook zich misdragen.
Daar zijn uw partijgenoten erg huiverig voor.
Je moet heel duidelijk de daders van Keulen scheiden van de overgrote meerderheid van de vluchtelingen die zich helemaal niet misdragen.
‘Keulen’ breekt veel politiek-correcte taboes. Waarom konden veel dingen zo lang niet gezegd worden?
Dat heeft alles met de Tweede Wereldoorlog te maken. Geen ander volk als wij heeft geleerd tot welke verschrikkelijke dingen de mens in staat is. Het is ook heel goed die menselijke waarden hoog te houden. Maar op een aantal punten zijn veel Duitsers doorgeslagen. We hebben de ‘Ideologie des Guten‘ overdreven. Vluchtelingen worden dan puur gezien als zielige hulpbehoevende mensen. Dat daar ook rotte appels tussen zitten paste niet in ons beeld, alsof het geen normale mensen zijn. Velen zijn wakker geschrokken door Keulen. De realiteit is onze leermeester.
‘Velen probeerden me de mond te snoeren’
Waarom drong die realiteit zo lang niet door in Duitsland?
Toen Angela Merkel in september voor een oplossing zorgde voor de gestrande vluchtelingen in Boedapest werd Duitsland bejubeld door de hele wereld. Zoveel applaus hebben we zeker 70 jaar niet gekregen. Er was respect voor ons economisch succes, maar nooit lof voor de Duitsers zelf. Dat heeft ons euforisch gemaakt. De dagelijkse realiteit van een overbelaste staat die de controle heeft verloren wilde daardoor bij veel mensen niet doordringen. Toen ik daar maanden geleden op wees, probeerden velen mij de mond te snoeren.
Hoe komt het dat uw partij de Groenen zo moeilijk zich een realistisch beeld over vluchtelingen kan vormen?
In de jaren negentig hebben we ons heel erg ingezet voor de vluchtelingen. En dat is ook mooi, opkomen voor de zwakkeren. Maar dat principe gold voor wanneer je jaarlijks 50.000 mensen opneemt. Nu hebben we te maken met een miljoen vluchtelingen per jaar. En dat schaadt de samenleving. Het is lastig voor de mensen die zich altijd hebben opgesteld als pro-vluchteling om daar nu een genuanceerdere mening over te hebben. Daarom is het goed als de dragers van dat oude paradigma worden opgevolgd door een jongere generatie met meer realiteitszin.
‘Over een jaar zijn onze mensen op’
Hoe treft de vluchtelingencrisis uw stad Tübingen?
Nu zijn er nog geen echte dringende problemen. We hebben 1.000 vluchtelingen opgenomen, waarvan twee derde is ondergebracht in sporthallen. Op 85.000 inwoners gaat dat net. Maar als je naar de directe toekomst kijkt – wetende dat de mensenstroom voorlopig aanhoudt – dan gaat dat natuurlijk helemaal niet goed. Houd er rekening mee dat we zeker de komende 5 jaar vluchtelingen zullen moeten opvangen in gymzalen. Een zeer ongewenste situatie.
Het oude stadscentrum van Tübingen.
Welke problemen krijgt u op uw bord?
Als ik het optimistisch bezie kunnen we deze noodopvang 3 tot 4 jaar volhouden. Daarna gaat het echt niet meer. Voor ons niet, maar ook niet voor de vluchtelingen. Het nietsdoen, het gebrek aan privacy, de onzekerheid over hun asielprocedure. Mensen die in gymzalen wonen komen niet toe aan integreren, een nieuw bestaan opbouwen. Dat is funest.
Hoe lang duurt zo’n asielprocedure?
We hebben afgelopen jaar meer dan een miljoen migranten zien binnenkomen. De BAMF (Duitse IND) zegt dat een aanvraag 5 maanden duurt, wat al veel te lang is. Maar als je ziet dat ze er slechts 50.000 per maand kunnen verwerken, dan weet je dat dit helemaal mis gaat. Procedures zullen al snel meer dan 2 jaar duren. Wat die onzekerheid met mensen doet, is een enorm probleem. Er moet veel sneller duidelijkheid komen. En er is nog iets aan de hand.
Vertel?
We komen nu al geld en mensen tekort om alles in goede banen te leiden. Extra geld zou nog via de landelijke overheid kunnen worden geregeld. Maar met een werkeloosheidspercentage van slechts 3% weet ik nu al dat we onvoldoende leraren, begeleiders en sociale werkers zullen vinden hier uit de buurt. Het gaat om honderden vacatures voor alleen al mijn stad. Dit houden we misschien nog een jaar vol, daarna zijn de mensen op.
Kunnen vluchtelingen daar zelf niet inspringen? Bij velen zullen de handen jeuken om iets te doen.
Een paar misschien. Maar van 80% weet je nu al dat ze ongeschikt zijn voor welke functie of baan in Duitsland dan ook. Ze moeten eerst Duits leren en integreren. Velen zijn mannen van rond de 25 jaar zonder relevante ervaring, die passen niet zomaar in ons onderwijssysteem. Dit soort trajecten gaan 5.000 euro per vluchteling kosten, maal duizend. Reken dan maar uit welke investeringskracht daar voor onze stad wegvalt.
Waar zou het geld anders naar toe gaan?
Het verbeteren van de infrastructuur, kinderopvang en scholen, kanalen, kabels. Vergeet niet dat Duitsland sowieso al 150 miljard euro achterloopt aan investeringen.
‘Besluiten in Berlijn duren maanden. Hier telt elke dag’
Wat is het verschil tussen wat de landelijke regering zegt en wat u dagelijks meemaakt in Tübingen?
De debatten in Berlijn helpen ons weinig. Je hoort dagelijks allerlei voorstellen langskomen, maar er wordt weinig van omgezet. De mensen hier worden gek en krijgen het idee dat er niks wordt gedaan. Terecht als je ziet hoe langzaam en taai al de meest noodzakelijke maatregelen worden genomen. Dat duurt maanden, terwijl hier elke dag telt.
De gevestigde partijen worstelen tegelijk ook met de opkomst van de rechts-populistische AfD.
Ja, zolang de kiezer het idee krijgt dat alleen die partij de problemen durft te benoemen zullen ze blijven stijgen in de peilingen. Het zou al veel helpen als andere politici de AfD en de angsten van burgers serieus nemen.
‘Ik ben geen partijsoldaat’
U klinkt helemaal niet als een ‘Groene’. Bent u nog wel bij de juiste partij?
Ik hoor inderdaad niet bij de mainstream-Groenen. Op landelijk niveau maakt de linkervleugel de dienst uit. Maar hier in Baden-Württemberg zijn de Groenen eerder conservatief en hebben we een betere band met het bedrijfsleven. Ik heb een open democratische stijl, alle thema’s moeten bespreekbaar zijn. Het helpt niet echt als je daar dingen in gaat blokkeren. Een partij profiteert juist van het interne debat. Het mag best botsen.
Boris Palmer met Winfried Kretschmann, minister-president van Baden-Württemberg (Groenen).
De jongerenafdeling wilde u uit de partij gooien.
Ja, idioot. Gelukkig zijn er veel partijgenoten voor me opgekomen. Ook mensen die het niet direct met me eens zijn.
Een mooie carrière bij de Groenen kunt u nu zeker wel vergeten?
Dat interesseert me niet. Ik ben de komende 7 jaar burgemeester hier in Tübingen, daar richt ik me helemaal op. Ik ga niet mijn mond houden om daarmee mijn eventuele partijcarrière veilig te stellen. Ik zeg wat ik wil zeggen, ik ben geen partijsoldaat.
Hoe is het om als Groene politicus in de rechterhoek bij de AfD en Pegida te worden neergezet?
Wie dat soort domme dingen roept kent me niet en weet niet wat ik de afgelopen 20 jaar heb gedaan en geschreven. Mij kan je niet snel beledigen, ik heb inmiddels een dikke huid. Dan schud ik maar mijn hoofd om zoveel blinde ideologie.
‘Het gaat heel moeilijk worden’
Hoe gaat het de komende tijd verder in Tübingen?
Twee jaar geleden hadden we 200 asielzoekers in de stad. Vorig jaar zijn dat er meer dan 1.000 geworden waar we al grote moeite voor moeten doen om ze onder te brengen. Dit jaar komen we minstens op 2.000. Het gaat heel moeilijk worden.
