Het behoeft geen uitleg dat het doen van (juiste) voorspellingen in de regel heel moeilijk is, maar juist daarom vind ik dat ook altijd wel leuk. Zo kun je aan het eind van het jaar met behulp van een zelfevaluatie jouw eigen voorspellingsbarometer opmaken. Graag wil ik de geachte lezers hierin meenemen en zal ik een voorzetje geven.
Deelstaatverkiezingen barometer voor Merkel
Vanuit politiek oogpunt zal Duitsland een interessant jaar tegemoet zien. Op 13 maart zullen in drie deelstaten (Saksen-Anhalt, Rijnland-Palts en Baden-Württemberg) en in september nog eens twee deelstaten (Berlijn en Mecklenburg-Voorpommeren) verkiezingen plaatsvinden. De verwachting is dat deze verkiezingen een graadmeter zijn voor Angela Merkel en de aanstaande Bondsdagverkiezingen in 2017.
Merkel herhaalde in haar nieuwjaarstoespraak dat Duitsland grip zal krijgen op de vluchtelingencrisis.
Uiteraard zal de vluchtelingencrisis in het algemeen en de stroom van vluchtelingen naar Duitsland in het bijzonder een stempel drukken op de deelstaatverkiezingen in maart. Vooral zal de kiezer mee laten wegen of belangrijke stappen zijn gezet bij het verminderen van de vluchtelingenstroom, de opvang en of de bureaucratische chaos is aangepakt. De wettelijke aanpassingen om dit probleem heer en meester te worden zijn na Keulen nog belangrijker geworden.
Maar echt gevaarlijk zullen deze deelstaatverkiezingen voor Merkel niet worden, ook al wordt dit wel degelijk gehoopt door enkele politieke commentatoren. Dat de bondskanselier relatief weinig last krijgt van deze verkiezingen is vooral aan de diverse constellaties in de drie deelstaten te danken maar ook aan haar nog steeds onbetwiste positie binnen de CDU en daarbuiten. Zij is immers nog altijd zeer geliefd en er is ook (op dit moment) binnen de CDU zelf geen serieuze uitdager.
Gaan de rechts-populisten zetels halen?
Wat wel een spannend element bij de verkiezingen wordt, is het antwoord op de vraag of de rechts-populistische Alternative für Deutschland (AfD) zetels wint in de drie deelstaatsparlementen en zo ja, welke percentages deze partij zal halen. Na de laatste polls van dit jaar zal de AfD zeker de kiesdrempel van 5% halen en mag in Saksen-Anhalt zelfs op 15% rekenen.
In de andere twee deelstaten staat de AfD op dit moment op 8 tot 10%. Maar met twee maanden te gaan, kan er nog veel veranderen. De kiesdrempel is ook belangrijk voor de FDP. De liberalen zijn langzaam op de weg terug nadat ze bij de laatste Bondsdagverkiezingen uit het nationale parlement zijn gestemd. Ook in diverse deelstaten vlogen ze uit het parlement. Voor hen wordt het heel belangrijk of ze zich in Baden-Württemberg en Rijnland-Palts kunnen handhaven door de kiesdrempel van 5% te halen. Op dit moment lijken zij een kans te maken.
In Saksen-Anhalt wordt de regering op dit moment gevormd door een ‘grote coalitie’ tussen de CDU en SPD. Mijn verwachting is dat deze grote coalitie wordt voortgezet. De SPD is immers te zwak om groter te worden dan de Linken, die in het oosten van Duitsland altijd sterk zijn en waarschijnlijk de op één na grootste partij in deze deelstaat zullen worden.
Sinds deze zomer landelijk partijleider van de AfD: Frauke Petry hoopt op zetels in deelstaten.
In het oosten is de AfD populair en de kans bestaat dat zij boven de 10% uitkomen. Het blijft echter nog wel afwachten of de kiezers uiteindelijk toch afstand van de AfD nemen omdat de partij te veel politici in de gelederen heeft met een neonazistische houding. Hierdoor zijn er overlappingen met de neonazistische NPD, die op haar beurt wederom tegen een mogelijk verbod door het Duitse constitutionele hof aanloopt.
Opkomend CDU-talent Julia Klöckner
Spannender wordt het in Rijnland-Palts waar de SPD al meer dan twee decennia lang aan de macht is. Op dit moment regeert de SPD samen met de Groenen. De partijleider van de lokale CDU, Julia Klöckner, doet het momenteel heel goed in de peilingen en het kan zomaar dat de CDU in Rijnland-Palts nu de grootste partij zal worden. Of dit voldoende is om een regering te vormen, hangt er vanaf of de liberale FDP de kiesdrempel van 5% zal halen èn of de SPD en de Groenen samen groot genoeg zijn om hun eigen regering te kunnen vormen.
Op dit moment zijn de voorspellingen dusdanig dat het heel moeilijk zal worden om een regering te vormen die niet een grote coalitie zal zijn.
De ster van Julia Klöckner is rijzende binnen de CDU.
Julia Klöckner is wel een serieuze kandidate om een keer bondskanselier te worden. Tot nu toe steunt zij ook de politiek van Merkel, ook in de vluchtelingencrisis. Voordat ze als kandidaat werkelijk in aanmerking komt, dient ze eerst wel nog eens minister-president van Rijnland-Palts of bondsminister onder Merkel te worden.
Groenen blijven de baas in Stuttgart
Ook in het Zuid-Duitse Baden-Württemberg wordt de regering gevormd door de SPD en de Groenen, met het grote verschil dat dit de enige deelstaat is waar een ‘groene’ minister-president, Winfried Kretschmann, aan het roer zit. Hij kwam aan de macht toen de nucleaire catastrofe van Fukushima in Japan volop speelde.
Zijn populariteit in Baden-Württemberg is onverminderd groot. Zijn coalitiepartner SPD is in de peilingen weggezakt tot maar 15% waardoor voortzetting van de coalitie op dit moment niet meer mogelijk is. Hier hangt het sterk af van de resultaten van de FDP en de AfD bij de verkiezingen.
De enige ‘groene’ minister-president van Duitsland Winfried Kretschmann gaat voor nog een termijn.
De CDU lijkt wel groter te worden dan de Groenen maar heeft met Guido Wolff een relatief onbekende kandidaat. Zelfs als de liberale FDP de kiesdrempel van 5% haalt, is op dit moment niet te verwachten dat de CDU samen met de FDP sterk genoeg wordt om een regering te vormen.
Angela Merkel gaat voor vierde termijn
In september zijn er ook nog in de deelstaten Berlijn en Mecklenburg-Voorpommeren verkiezingen, maar dat zal meer mosterd na de maaltijd zijn. Complete ‘aardverschuivingen’ zijn ook in deze deelstaten niet te verwachten en bovendien heeft de ‘grote coalitie’ onder Merkel vanaf nu nog negen maanden de tijd om grote stappen met betrekking tot de beheersing van de vluchtelingenstromen te maken.
De bondskanselier heeft het moeilijk. In de nieuwe INSA-peiling van 18 januari leiden de coalitiepartijen een gevoelig verlies als er maandag Bondsdagverkiezingen zouden zijn gehouden. CDU zakt naar 32,5% (Bondsdagverkiezingen 2013: 41,5%) en de SPD naar 22,5% (Bondsdagverkiezingen 2013: 25,7%).
Ondanks die peilingen durf ik te voorspellen dat Merkel ook aan het eind van 2016 als bondskanselier stevig in haar zadel zal zitten en dat zij ook in 2017 als kandidaat van de CDU/CSU de Bondsdagverkiezingen in zal gaan.
