Uit een recent onderzoek van onderzoeksbureau EP Nuffic blijkt dat de daling vooral zit in Duitsers die hbo-opleidingen links laten liggen en dat het aantal universitaire studenten stabiel is. Dat heeft verschillende redenen.
In 2011 zei Halbe Zijlstra (VVD), destijds staatssecretaris van onderwijs, dat hij al die Duitse studenten maar te duur vond. Mede omdat er veel minder Nederlanders in Duitsland studeren. Een onbalans. Andere kamerleden kwamen met CPB-onderzoek aanzetten waaruit blijkt dat internationale studenten juist goed voor de economie zijn. Het debat werd daarmee gesust.
Maar de Duitstalige hbo-opleidingen zijn alsnog zo goed als verdwenen. “Er is nog een handjevol over”, zegt Anne Lutgerink, woordvoerster van EP Nuffic. “Sommigen zijn overgegaan in het Engels en anderen helemaal gestopt.” Een ander aspect is negatieve beeldvorming in media naar aanleiding van Zijlstra’s uitspraken. Verschillende Duitse kranten en weekbladen maakten berichten over het debat in Nederland.
Afschaffing dienstplicht
Zijlstra’s uitspraken zijn niet de hoofdoorzaak, zegt Lutgerink. Door de afschaffing van de dienstplicht in Duitsland in 2011 is het aantal eerstejaarsstudenten sterk gegroeid. Teveel studenten en daardoor overvolle hogescholen en universiteiten was juist één van de redenen om in het buitenland te studeren, maar de Duitse regering investeerde vanaf 2011 om zelf meer plekken te creëren. Er is al met al minder noodzaak om voor praktisch onderwijs naar Nederland te gaan.
Duitsers kunnen nog wel genoeg pluspunten opnoemen van het Nederlandse onderwijssysteem. Het contact met docenten is losser en er is meer begeleiding. Daarnaast zijn er studies die in Duitsland nog altijd overvol zitten waardoor studenten ze in Nederland volgen, bijvoorbeeld psychologie en fysiotherapie.
Toch kleven er ook wel degelijk nadelen aan een studie in Maastricht of Nijmegen. Studeren is in Nederland is voor Duitse begrippen duurder, bovendien vinden studenten de woonomstandigheden beduidend slechter dan in eigen land. Het valt sowieso al niet mee om een kamer te vinden en een muis in een huis is geen uitzondering.
Diep in de buidel tasten
Even de financiën op een rijtje: een jaar studeren kost in Nederland 1.951 euro terwijl je in Duitsland per semester betaalt, en dat is beduidend minder. Sinds 2005 mogen de deelstaten zelf de hoogte van die ‘Semestergebühr’ vaststellen tot een maximum van 500 euro. Daarin zit vaak al een ov-ticket voor dezelfde periode die het grootste gedeelte van de som opslokt. Duitser moeten dus voor hun gevoel diep in de buidel tasten als ze naar Nederland gaan. “Studeren is inderdaad duurder, maar daardoor is er in Nederland wel meer begeleiding en moderner ‘gereedschap’ als computers”, zegt de Duitse Julia Quicker.
‘Helaas, muizen’
De Keulse verhuisde in 2013 naar Tilburg. “Ik wilde sowieso psychologie studeren en in Duitsland is de studie heel gewild en heeft strenge toelatingseisen. De studie en het diploma zijn prima, maar je moet wel alles zelf opknappen. Dat is in Nederland anders. Hier werd ik goed ontvangen en begeleid, dat miste ik in Keulen.”
Over de Nederlandse huizen is ze minder enthousiast. “Hier heb je meer last van ongedierte en geluid, maar het ligt denk ik ook aan de staat van de woningen. De studentenhuizen zijn vaak in private handen. Daardoor is er meer ‘zomaar’ aangebouwd, dunne wanden en meestal, helaas muizen.”
Piepkleine keuken en badkamer
Ook Britta Bendieck kan daar over mee praten. Bendieck is verbonden aan het Duitslandinstituut en doceert onder andere Duitse taal en cultuur aan de UvA. Zij vond in 2000 een kamer in Amsterdam via een advertentie in de Telegraaf. “Het was een zolderkamer. Ik deelde een piepkleine keuken en badkamer voor een hoop geld. De prijs-kwaliteitverhouding in Nederland is rampzalig.”
Waarom als Duitser dan in Nederland blijven? “De studie vind ik belangrijker en ondertussen heb ik al veel mensen leren kennen”, zegt Quicker en ook Bendieck relativeert de slechte toestand van de Nederlandse studentenkamers. “Dat is niet iets waar je rekening mee houdt. Je wil een studie doen in het buitenland en je gaat er natuurlijk van uit dat je een goede kamer vindt. Als je kamer tegenvalt, is dat geen factor om te zeggen: ‘ik ga terug’.”
