Precies drie weken geleden plofte de volledige lijst op de mat bij iedereen die hem wilde lezen. Er was een kort geding voor nodig nadat een eerdere beslissing tot openbaarmaking door de bestaande partijen werd genegeerd. Dat kon blijkbaar en Der Tagesspiegel waagde er een spoedprocedure aan. Met succes. De juridische strijd van Abgeordnetenwatch.de had daarmee eindelijk succes.
Wat iedereen vermoedde bleek al snel bewaarheid. Grote spelers in de Duitse industrie, van wapenfabrikanten tot en met milieuclubs, kregen een ‘groene.’ Een felbegeerd pasje in de categorie ‘overig’ dat onbeperkt toegang geeft tot alle vertrekken in de Bondsdag waar partijen zich terugtrekken om in beslotenheid te vergaderen en afwegingen maken over wet en regelgeving.
Op de site van Abgeordnetenwatch gaat een lezer zelfs nog verder. Uit de lijst blijkt dat alle grote partijen die in enkele gevallen zelfs 100.000 euro doneren de meeste vaste toegangsbewijzen hebben. Of die twee zaken met elkaar te maken hebben, staat niet vast. Er zijn immers veel meer manieren voor die grote partijen om invloed uit te oefenen. Vrijwel alle grote bedrijven hebben chique ontvangstruimten en conferentiezalen in de directe omgeving van de Bondsdag.
Geld verdienen met transparantie
Abgeordnetenwatch is als een particulier initiatief begonnen in 2005 door twee drop-outs van de universiteit van Hamburg. Ze zijn dan al enige jaren betrokken bij de anti-globaliseringsbeweging. Door een webplatform na te bouwen ontdekken ze hoe snel ze mensen kunnen mobiliseren voor hun protesten. In een artikel uit Der Spiegel in 2012 zegt oprichter Gregor Hackmack dat het volgende doel was om meer democratie en transparantie in de Duitse politiek te brengen. Zo kun je het stemgedrag in de Bondsdag en in enkele deelstaten volgen.
Op dit moment bestaat het businessmodel uit parlementariërs die premium profielen kunnen kopen om antwoorden te geven op vragen van kiezers, subsidie en op giften van lezers. In 2014 ontvangt hun vereniging in totaal 372.030 euro. Zo blijkt uit het op de eigen website gepubliceerde jaarverslag. Aan salarissen wordt de helft uitgegeven. Nog eens 60.000 euro loopt via hun private ParlementWatch GmbH dat zorgt voor de technische ontwikkeling van de site.
Het team achter Abgenordnetenwatch raakt open zenuw in de Duitse politiek. Steeds blijven ze prikken waar het zeer doet. Nu met de lobbylijsten. Lang hebben de christelijke unie van CDU en CSU zich ertegen verzet. Volgens hen voldoet het bestaande register dat via de site van de Bondsdag te vinden is. Wat daarin ontbreekt is welke partij aan welke lobbyist het permanente pasje toekent. Een verkiezingsbelofte van de SPD om nu eindelijk een einde te maken aan de macht van de lobby in het parlement sneuvelt in de onderhandelingen over de ‘grote coalitie’ met CDU en CSU in 2013.
Bondsdag gaat in beroep
Ondanks de tienduizenden euro’s die de Bondsdag uitgaf om de openbaarmaking te voorkomen is het eindelijk zover. De rechter heeft gesproken en de lijsten zijn openbaar. Maar een volgende stap is het causale verband tussen de toegangspassen en het het stemgedrag in kwesties over de betreffende bedrijven. Dat verband is er niet. In die zin zijn deze eerste openbaarmakingen slechts het begin van volledige transparantie voor de Duitse belastingbetaler. De uitspraak dreigt voor activisten eerder de andere kant op te gaan. De Duitse Bondsdag is in beroep gegaan.
Hoe innig de Duitse politiek en het bedrijfsleven zijn, toont het tweedaagse partijcongres van de CDU dezer dagen. Gedelegeerden moeten als ze naar de grote zaal willen waar ze over de koers van de partij mogen meestemmen, eerst over een flinke beursvloer waar ruim baan is gemaakt voor de sponsoren van het congres. Van autofabrikanten, windmolens, banken en vakbonden tot aan energiereuzen en sigarettenmakers.
De persruimte bij het CDU partijcongres is ingenomen door het grootste automerk van deze deelstaat #cdupt15 pic.twitter.com/Sg8SYW69hr
— Duitslandnieuws (@dld_nieuws) December 14, 2015
In de persruimte staan bolides geparkeerd van het grootste automerk van de deelstaat Baden-Württemberg. Verreweg de grootste stand is van Audi, moederbedrijf VW doet het met een elektrische Lupo een stuk bescheidener. Een sigarettenfabrikant heeft de pakjes open op de balie liggen, een deur verderop glippen bezoekers naar buiten om er eentje op te steken. Volger Willem Wansink schrijft op Twitter dat die beïnvloeding van alle tijden is. Ook vroeger sponsorden de sigarettenfabrikanten gul.
Autolobby
De invloed van de autolobby is een verhaal apart, zo blijkt uit het VW-schandaal. Fabrikanten weten tot in Brussel de uitstootnormen te beïnvloeden met grote lobbyorganisaties. Ook in Berlijn hebben ze een flinke vinger in de pap. Geen enkele sector mocht zo vaak op bezoek komen bij Merkel als de autobranche. Bovendien storten de families achter de automerken jaarlijks flink bedragen in de kassen van de grootste partijen.
