Sinds de val van de Muur hadden niet eerder zoveel mensen een baan. In Duitsland zijn er talloze openstaande vacatures die door de 2,649 miljoen werklozen niet worden opgevuld. Het verklaart veel over waarom vluchtelingen in eerste instantie in Duitsland zeer welkom werden geheten. Het bedrijfsleven verwacht de komende jaren een tekort aan vakkrachten en kan extra handen goed gebruiken.
Rollen omgedraaid
Hoe anders is dat in Nederland waar duizenden mensen sinds het uitbreken van de financiële crisis juist hun baan verloren. Werd er nog niet zo lang geleden met enig medelijden naar het Duitse werkeloosheidscijfer gekeken, vorig jaar werden de rollen omgedraaid.
Oud-hoogleraar ‘Duits-Nederlandse economische betrekkingen’ Kees van Paridon heeft wel een idee waarom deze verschillen er zijn. De hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam wijt de slechtere Nederlandse situatie aan een lager vertrouwen bij consumenten en investeerders. Minder aankopen, minder inkomsten voor bedrijven en dus minder banen. Bezuinigingen bij de overheid zijn ook niet bevorderlijk. “Het is een Nederlandse onzekerheid die Pim Fortuyn in 2001 heel mooi verwoorde”, zegt de professor. “De jaren daarvoor ging het heel goed.”
Vanaf 2005 ging de economie weer iets beter draaien, maar toen kwam een paar jaar later de crisis. “Het zelfvertrouwen kreeg een klap. Dit kabinet doet het nu weer redelijk, maar we hebben in de jaren ervoor aardig wat versleten. Bijna Italiaanse toestanden. Die onzekerheid werkt terug op het investeerders- en consumentenvertrouwen.”
Duitsland groeide weer
Duitsland werd jarenlang gezien als ‘de zieke man van Europa’ door de beroerde economische cijfers. Tegelijkertijd werden er wel belangrijke veranderingen doorgevoerd die bijdroegen aan het herstel in de daarop volgende jaren. Duitse bedrijven gingen zich meer op hun kernactiviteit concentreren en kochten meer onderdelen in lagelonenlanden in plaats van alles zelf te maken. Ook werden eind jaren ’90 de lonen gematigd vanwege hoge werkloosheid. Door dit alles herstelde de concurrentiepositie van Duitsland, stelt Van Paridon.
Duitsland kende in 2005 ook een dip, maar wist in tegenstelling tot Nederland en de rest van de EU daarna de weg omhoog terug te vinden. De sterke industrie bleef intact door grote orders uit Azië en de regering hoefde daardoor niet keihard te bezuinigen.
Nederlandse pensioenen gekort
“Een meevaller voor Duitsland was in de crisis van 2008 de pensioenen nauwelijks geraakt werden omdat deze uit belastinggeld worden gefinancierd”, zegt Van Paridon. In Nederland speelt het bedrijfspensioen een belangrijkere rol en bij pensioenfondsen kwam de crisis ook keihard aan. Inflatiecorrecties werden niet doorgevoerd en dat kwam soms neer op een pensioenverlaging. “Dat heeft het zelfvertrouwen natuurlijk geen goed gedaan. Ook op dit punt heeft Duitsland het beter gedaan.”
Onzekerheid hield in Nederland het banenaanbod laag. Staat Duitsland met de huidige vluchtelingencrisis nu hetzelfde te wachten? Het bedrijfsleven verwelkomde de vluchtelingen zeker in het begin van de crisis hartelijk, maar stelt nu al voorwaarden en vraagt zich af hoe al deze mensen kunnen integreren in de Duitse arbeidsmarkt. “Er zijn kansen, maar ook risico’s”, zei industievoorzitter Ulrich Grillo.
