Duitsland is biermoe, luidde de eerste zin van een artikel uit de Süddeutsche Zeitung. De exportvolumes schommelen ieder jaar, maar het komt vooral doordat de Duitsers zelf minder drinken. Ondanks dat de Duitsers nog altijd tot de meest fanatieke bierdrinkers ter wereld horen, is de dalende trend duidelijk.
Steeds minder bier
In de jaren ’80 dronk de Duitser gemiddeld nog 150 liter bier per jaar, dat is geslonken naar net iets meer dan 100 liter. Maar waarom grijpen Duitsers minder graag naar het gerstenat?
Duitsers drinken weliswaar minder, maar zijn Nederlanders nog altijd veruit de baas.
Bierexpert Alain Schepers is één van de eerste officiële biersommeliers van Nederland, schreef een boek over zijn geliefde drank en begon de website Bierista.nl over speciaalbier.
Hij heeft wel een idee waarom er minder gewoon bier gedronken wordt. “Na allerlei voedselschandalen, plofkippen en nu recent het bericht over verhoogde kansen op kanker door bewerkt vlees, zijn mensen massaliteit een beetje beu.” Dat verklaart volgens hem ook de verhoogde belangstelling bij consumenten voor speciaalbier en kleine brouwerijen.
Lokale brouwerijen winnen terrein
De meesten zullen naar de supermarkt blijven gaan, denkt Schepers. “Maar een groeiend aantal mensen vindt het steeds belangrijker dat hun product eerlijk en met liefde gemaakt wordt. Dat gevoel geldt natuurlijk net zo goed voor kaas en andere producten. Wat je dus ziet is de kleine lokale brouwerijen terrein winnen.” Volgens hem spelen smaak en beleving een steeds belangrijkere rol.
Zo’n nieuwe smaakbelevenis, betekent vaak het toevoegen extra ingrediënten. En daar komt het Reinheitsgebot in het spel. Een wet die volgend jaar april zijn 500ste verjaardag viert, is een oeroud keurmerk met vergaande gevolgen.
Uitleg in het Duits van het bijna 500 jaar oude Reinheitsgebot.
Volgens dit gebod mag bier in Duitsland alleen bier heten als het gebrouwen is met de vier ingrediënten: mout, hop, gist en water. Elke toevoeging van iets anders zou het ‘bieronwaardig’ maken. Wordt innovatie tegengehouden door traditie?
Hertog Jan is geen bier
Schepers noemt Duits bier voorzichtig fantasieloos. “Dat klinkt meteen negatief”, haast hij zich te zeggen. “Degelijk is een beter woord. Door het Reinheitsgebot zijn de toevoegingen van andere granen dan tarwe en gerst verboden, net als kruiden. Duits bier is gewoon heel zuiver.”
Zo is een aantal Nederlandse bieren naar Duitse begrippen helemaal geen bier, vertelt Schepers. “Hertog Jan bevat bijvoorbeeld mais. Dat zou in Duitsland dus niet als bier mogen worden verkocht.”
Landen ter wereld waar het meeste bier wordt gedronken. Nederland valt buiten de top 5.
Hoe kan het dan dat een Lübzer uit Noord-Duitsland toch anders smaakt dan een Zuid-Duitse Augustiner, terwijl ze met dezelfde ingrediënten zijn gebrouwen? “Je hebt eerst al het water”, vertelt de bierkenner. “Daarin zitten mineralen en die zijn in München anders dan in Bremen.”
Een tweede component is de manier waarop je je gerst of tarwe mout, vertelt hij. “Mouten is het proces waarbij graan tot een voor dranken bruikbare grondstof wordt gemaakt.”
Het derde deel is de hop waar je in de regel of bittere of meer aromahoppen hebt. “Om smaken te laten verschillen mogen de brouwers wel gewoon allerlei verschillende soorten mout of hop door elkaar gebruiken. Zo krijg je het verschil in Dunkel of Weizen.”
Alcoholvrij bier wordt in Duitsland niet meegeteld in de verkoopcijfers van bier.
In andere landen is het heel normaal om de smaak van bier te verrijken met kruiden, maar dat mag in Duitsland dus niet. Ook alcohol lijkt een belangrijke rol te spelen. Als in Duitsland over de bierverkoop wordt gesproken, telt alcoholvrij bier niet mee. De verkoop van bier zonder alcohol groeide daarentegen de afgelopen jaren wel explosief en beslaat 6% van de totale biermarkt.
Reinheitsgebot afschaffen
De grote brouwers vinden het belangrijk om de oude verordening te handhaven, zegt Schepers. “Waarschijnlijk om hun eigen handel te beschermen.” Maar juist dat houdt experimenten en het vervolgens verkopen daarvan tegen, zegt hij. “Vooral omdat het dan niet als bier verkocht mag worden.” In 2016 bestaat het Reinheitsgebot 500 jaar. “Misschien is dat wel hét moment om er afscheid van te nemen.”
