Duitslandkenner Hanco Jürgens is wetenschappelijk medewerker bij het Duitsland Instituut Amsterdam. Jürgens houdt zich bezig met de moderne geschiedenis van Duitsland in Europees perspectief. In 2014 publiceerde hij Na de val, Nederland na 1989.
Duitsland doet tijdelijk de grenzen dicht, werd de chaos te groot?
Met het tijdelijk sluiten van de grenzen heeft Duitsland voldoende munitie om verdere maatregelen te nemen in Europees verband. En dat is lijkt mij de doelstelling van de Duitse regering.
Dus het is eerder een politieke maatregel dan dat de nood echt te hoog werd?
Dat is moeilijk te zeggen, maar de zorgen over de toestroom zijn wel erg groot. En ik geloof ook wel dat het in de omgeving van München erg lastig wordt om zoveel mensen op te vangen. En het lijkt me duidelijk dat het nu uit de hand aan het lopen is, maar dit komt politiek gezien wel erg goed uit voor Duitsland.
Heeft Duitsland te veel ruimte gegeven aan andere landen door te zeggen ‘wij vangen ze wel op’?
Ze konden niet veel anders. De situatie was nu eenmaal zo dat met name Oost-Europese landen weinig bereidheid hadden om asielzoekers op te vangen. En dus werden de media gestimuleerd om het probleem in beeld te brengen, waardoor iedereen gealarmeerd was en we ons allemaal enorm veel zorgen zijn gaan maken om deze situatie. Terwijl wanneer je het vanuit een Syrisch perspectief bekijkt het al lang heel dramatisch is.
Maar Merkel had niet hoeven zeggen dat ‘Dublin’ tijdelijk niet meer gold.
Nee, maar dat is natuurlijk ook binnenlandse politiek. Het heeft ook te maken met de aanslagen op asielzoekerscentra, waardoor de mensen in Duitsland zich enorm zijn gaan schamen voor wat er gebeurde. En hier kon een ander beeld getoond worden, wat ook door Bild Zeitung naar voren is gehaald. In die golf is Merkel denk ik meegegaan, deels ook bewust. Want dit is een positief beeld voor Duitsland, maar nu zie je dat het enthousiasme ook zijn grenzen kent.
Dus het is vooral een beleid om in Duitsland punten te scoren?
Dat speelt wel mee, maar voor Merkel zijn de mensenrechten altijd al belangrijk geweest. Het interessante is waarom er tot deze zomer zo weinig aan gedaan is en waarom ze nu plotseling alarm slaan. Terwijl op de achtergrond de Griekenland-crisis nog doormoddert, houden we ons nu allemaal bezig met de vluchtelingencrisis.
Hoeveel druk gaat Duitsland nu op andere landen zetten?
Het streven is dat er een Europese top komt. Die is er tot nog toe niet geweest. Duitsland wil dat er over meer structurele oplossingen wordt gesproken in Europa.
Heeft Merkel het dan wel handig gespeeld om met open armen iedereen te verwelkomen?
De situatie in Duitsland is zo anders dan in andere Europese landen omdat er nauwelijks werkloosheid is en echt behoefte is aan vakmensen. En er zijn zorgen over een krimpende beroepsbevolking. Dat speelt op de achtergrond een enorme rol. Vandaar ook de uitspraak van Merkel ‘het gaat ons lukken’. Dat zou in Nederland een ongehoorde uitspraak zijn.
Maar is Merkel daarin dan niet te onvoorzichtig geweest?
Niemand had verwacht dat het tot zulke enorme gevolgen zou leiden, dat alle vluchtelingen daarop naar Duitsland zouden komen. Coalitiegenoot van Merkel CSU-leider Horst Seehofer vindt inderdaad dat dit niet had mogen gebeuren. Maar een echte overschatting van Merkel is het niet geweest.
Echt niet?
Nee, daar geloof ik niets van. Merkel is het die deze mediastorm heeft aangezwengeld. Zij heeft gezegd in een tv-interview dat het vluchtelingenprobleem wel eens groter zou kunnen zijn dan de Griekenland-crisis. Een paar dagen later moest gestemd worden over Griekenland, waarbij een vijfde van haar partij tegenstemde. Op diezelfde dag werd aangekondigd dat Duitsland 800.000 vluchtelingen verwacht. Dat was groot nieuws natuurlijk en vanaf dat moment zijn we alleen maar daar mee bezig. Wat ze misschien wel heeft onderschat, is dat die paar woorden zoveel invloed zouden krijgen. Bij Griekenland leidde een uitspraak van Merkel tot beursschommelingen en nu krijg je er volksverhuizingen van.
