En als je er over nadenkt, zijn regels – lees duidelijkheid – best prettig. Als iedereen zich aan de regels houdt, is zelf denken niet meer nodig. Anders dan in Brussel zou je dan bij groen over straat kunnen lopen zonder angstig nog vijf keer links en rechts te kijken, of er niet toch een hijgerige autochauffeur door het rood raast. Jammer alleen dat er in de mondiale economie altijd Brusselse autochauffeurs zijn.
Angst
De wereld rondom Duitsland verandert. Alleen Duitsland wil dat nog niet volledig erkennen en kiest daarom uit angst voor het onbekende vaak voor het bekende. Het laatste voorbeeld is de digitalisering. De hele wereld kijkt met grote ogen naar de wonderen van de onlinewereld en zeker naar de vele succesverhalen uit de VS.
Het Duitse antwoord op Web 2.0 is echter niet méér innovatie of een eigen Silicon Valley, maar Industrie 4.0. Conform het adagium ‘never change a winning team’ wordt daarmee de indruk gewekt dat Duitsland boven op de actuele trends zit, maar zijn economisch ‘ik’ niet verandert. Het is een poging om de traditionele industrie te combineren met de moderne.
In de jaren 2000 lukte dat nog. Ook toen sprak de hele wereld over de nieuwe ict-revolutie en was Duitsland de zieke man met een verouderd businessmodel. Structurele veranderingen, outsourcing naar Oost-Europa en de opkomst van een nieuwe exportmarkt in Azië en vooral China lieten de Duitse industrie sterk terugkomen. Met Industrie 4.0 gokt Duitsland dat dit eindeloos herhaalbaar is.
Mittelstand is verouderd
Ik heb twijfels of dat nu weer gaat lukken. De internetgiganten van nu zijn niet te vergelijken met die uit de late jaren negentig. Google, Apple of Amazon zijn inmiddels al economische supermachten. Nog belangrijker, de drijvende kracht achter het veranderingssucces van 15 jaar geleden was de legendarische ‘Mittelstand‘, het mkb, maar is nu een belemmering voor verandering.
De midden- en kleinbedrijven zijn verouderd, hebben problemen met het vinden van geschikte opvolgers en staan daarom niet meer open voor investeringen en innovatie. Hopen dat de Duitse middenstand opnieuw de kolen uit het vuur haalt, is dus een grote gok.
Verbreek de tradities
De globale economie verandert snel. Op nieuwe uitdagingen reageren met bekende oplossingen, is een gevaarlijke strategie. Iets meer durf, met oude tradities breken, zou geen kwaad kunnen. Vergeet de Mittelstand, zet in op innovatieve start-ups en grote global players.
Misschien is dit de toekomst en een combinatie die in Duitsland weer echte baanbrekende uitvindingen mogelijk maakt. De laatste ligt al een tijdje terug en maakte het bordje aan de Frankfurtse stoplichten pas mogelijk. Het was ene meneer Daimler, die een einde maakte aan de paardenkoets.
Carsten Brzeski, chef Volkswirt, ING-DiBa Frankfurt
Deze column verscheen in de Vlaamse krant De Tijd
Columns van Carsten Brzeski op Duitslandnieuws:
- Doormodderen is niet meer zo sexy »
- Het Grexit-spook van Merkel »
- Waarom ‘QE’ de Duitsers zo woest maakt »
- Duitsland moet niet te veel leunen op Beiers succes »
- Inkopersindex biedt hoop voor vierde kwartaal »
