Sinds de boekhoudkundige schandalen zoals Enron en Worldcom – en in Duitsland Mannesmann en in Nederland Ahold – heeft de discussie omtrent goed ondernemingsbestuur vaart gekregen en aan het begin van deze eeuw tot de invoering van corporate governance codes voor beursgenoteerde ondernemingen in Nederland en in Duitsland geleid.
In mijn praktijk als M&A advocaat (fusies en overnames) spelen de Duits-Nederlandse verschillen op het gebied van corporate governance een grote rol. Een substantieel verschil bestaat in de structuur van de corporate governance codes.
Omvang bepalingen ‘Pas toe of leg uit’
Door de vele best practice bepalingen telt de Nederlandse code 60 pagina’s met in totaal bijna 19.000 woorden, terwijl de Duitse code ongeveer 3.500 woorden telt. Opmerkelijk is dat zowel de Duitse als ook de Nederlandse Code in hun preambules beweren dat nationale en internationale ‘standaards’ of ‘best practice’ van goed ondernemingsbestuur de grondslag vormen van de desbetreffende code.
Het Mannesmann-schandaal in 2004 maakte veel los in Duitsland.
Hoe is het mogelijk dat bij dezelfde internationale standaard Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen over 150 bepalingen uit de code verantwoording moeten afleggen, terwijl Duitse beursgenoteerde ondernemingen slechts 105 bepalingen moeten toepassen of uitleggen?
Afvinkmentaliteit of transparantie en integriteit
Ook inhoudelijk wijken de twee codes af van elkaar. Een aantal voorbeelden heb ik in mijn oratie besproken. Het is tot nu toe niet aangetoond dat de meer gedetailleerde regelgeving in de Nederlandse corporate governance code ten opzichte van Duitsland ook meer effect heeft gesorteerd wat betreft transparantie en integriteit.
Vraagtekens kunnen worden geplaatst of door corporate governance codes een kwalitatieve gedragsverandering van bestuurders en toezichthouders wordt bewerkstelligd en niet enkel een afvinkmentaliteit wordt gecreëerd. Dit staat haaks op de preambule van de Nederlandse Code waarin het voorkomen van een afvinkmentaliteit juist wordt beoogd.
Woningcorporaties
Het rapport van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties bevestigt dat het instellen van een governance code blijkbaar het falen op bestuurlijk en toezichthoudend niveau niet kan voorkomen.
Rechtsvergelijkend onderzoek toont aan dat de invoering van corporate governance codes in Nederland en Duitsland zinvol is geweest. Tegelijkertijd dient er kritisch naar de omvang van de codes te worden gekeken en vooral op de kwaliteit van de bepalingen worden gefocust. Dit voorkomt afvinkgedrag en hoge kosten voor advocaten en overige adviseurs.
Axel Hagedorn is hoogleraar Duits-Nederlandse rechtsbetrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam en advocaat en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten
Meer van Axel Hagedorn op Duitslandnieuws
- Axel Hagedorn onderzoekt verschil tussen Duits en Nederlands recht »
- Axel Hagedorn: eurokritiek Rutte maakt relatie met Duitsland er niet beter op »
- Opinie: Duitsland bewijst dat soepeler ontslagrecht leidt tot meer banen»
