De graffitileuzen zijn helder. ‘Berlin liebt dich nicht‘ of ‘No more Rollkoffer‘: Wanneer het om feesttoeristen gaat verliezen de normaal zo liberale Berlijners in de wijk Friedrichshain-Kreuzberg steeds sneller hun geduld. Deelstadburgemeester Monika Herrmann (Groenen) doet nu een duit in dat zakje. Ze wil een gedragscode voor toeristen. Ze mogen minder rotzooi trappen en herrie maken, daarbij eist ze meer respect van hen voor de oorspronkelijke Berlijners.
Het voorstel doet een aantal hoofdstedelingen achter de oren krabben. Wat is er aan de hand wanneer de gewoonlijk zo bruuske Berlijners van anderen manieren verlangen?
Easyjet-generatie
Eigenlijk zijn Friedrichshain en Kreuzberg twee gescheiden wijken. De Spree doorklieft het stadsdeel, een kwart eeuw geleden liep ook nog eens de Muur als extra barrière langs de noordoever. Nu herinnert de East Side Gallery daar nog enigszins aan. Juist hier werd na de val van de Muur gefeest door Berlijners onder elkaar, totdat de toeristen zich ertussen mengden.
‘Generation Easyjet‘ worden ze schamper genoemd. Ze kwamen af op het hippe Berlijn dat ‘Arm und Sexy‘ is. Rap breidde het aantal plekken waar werd gefeest uit naar een veel groter gebied.
‘Generation Easyjet’ landt hier op vliegveld Schönefeld. Ze werken steeds meer op de zenuwen van Berlijners.
Supermarktjes en andere kleine winkels weken voor cafés. Woningen werden hostels en vakantiehuizen. Rustige Stammkneipes doken plots op in de reisgids Lonely Planet, waardoor de stamgasten ineens backpackers op hun barkruk zagen zitten. En wanneer de avond valt, waggelt een lange stoet aan dronkenlappen heen en weer over de Oberbaumbrücke.
Verbodsborden helpen niet
Daarmee is Berlijn voor Björn Lisker op hetzelfde punt beland waar steden als Barcelona, Amsterdam en Londen zich al lange tijd bevinden. Die Welt sprak met de woordvoerder van de campagne ‘VisitBerlin’ die toeristen naar de hoofdstad moet lokken. Van gedragscodes moet hij niets hebben. “Verbodsborden zijn niet de juiste manier”, zegt hij in de krant. En een etiquettelijstje met 14 leuzen maakt hem ook niet enthousiast.
’s Nachts geen herrie maken, niet in de parken plassen, hoe serieus worden dergelijke verboden genomen? Berlijn moet het speelser aanpakken, aldus Lisker. Acteurs die op ludieke wijze toeristen er aan helpen herinneren dat er ook mensen zijn die willen slapen, lijkt hem een beter plan. Monika Herrmann denkt intussen aan rolkoffers met geluidsarme wieltjes.
Protest tegen toeristen. Kan Berlijn het zich veroorloven?
In Spanje wordt het op een andere manier aangepakt. Zuippartijen op het strand van Majorca zijn taboe, wie door Barcelona in zwemkleding slentert wordt op de bon geslingerd. Blote bast? Dat kost je 120 euro.
Toeristen als inkomstenbron
Maar of die aanpak in Duitsland werkt? Nu pas wordt de schaduwkant van de 24-uurs feeststad Berlijn duidelijk. Lang was er nauwelijks een wanklank te horen, want toerisme brengt in Berlijn veel geld in het laatje. Sterker nog; bij het ontbreken van grote bedrijven en andere werkgevers is toerisme één van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de stad die altijd in geldnood zit.
De nette en onbeschofte toeristen en congresbezoekers zorgen samen jaarlijks voor een omzet van 10 miljard euro. Meer dan 275.000 Berlijners verdienen hun brood in deze sector. Al te veel gescheld op onbeschofte ‘Turis‘ kan Berlijn zich dus helemaal niet veroorloven.
Steeds meer Berlijners vinden de vele rolkoffers ondraaglijk.
De afgelopen 10 jaar is het aantal toeristen in de Duitse hoofdstad verdubbeld. Alleen al in de eerste helft van dit jaar waren het er 5,5 miljoen. En daar wil de lokale politiek van profiteren. Dit jaar voerde de Berlijnse senaat een ‘bedbelasting’ in voor toeristen: 5% van de netto-overnachtingsprijs.
Sindsdien verschijnen steeds meer mensen aan de balie in korte broek en op slippers die beweren op zakenreis zijn. Toch bracht de nieuwe heffing in de eerste zes maanden al 9 miljoen euro op.
Vergunning
Nu ontdekt de Berlijnse politiek ook de negatieve kanten van het opkomende toerisme. En dan gaat het niet alleen om de herrieschoppers, maar ook het dalende woningaanbod in het centrum wanneer steeds meer appartementen als vakantiehuisje worden gebruikt.
Daarom komt Berlijn nu met de maatregel onder de naam ‘Zweckentfremdungsverbotsverordnung‘. Eigenaren moeten straks eerst een vergunning aanvragen voor ze een appartement voor toeristische doeleinden mogen gebruiken. Het is vooral een papieren voorschrift. Er is maar een handjevol controleurs beschikbaar.
Mopperen
Vooralsnog hebben de Berlijners nog geen ludiek antwoord gevonden op onbeschofte toeristen. De vakantievierders zelf horen het gemopper nauwelijks als ze het al verstaan. En bovendien laten ze de kassa verleidelijk rinkelen. Het stadsbestuur zit in een spagaat. Hoe kan je zowel de eigen bevolking als het bezoek tevreden houden?
Discussieer mee: door welke ludieke actie zouden toeristen zich beter gaan gedragen?
Duitslandnieuws over Berlijn
- Soap Berlijns faalvliegveld: planner was helemaal geen ingenieur »
- Nederlanders bewaken ziel van concept mall Bikini Berlin »
- 7 Redenen waarom Berlijn het nieuwe vliegveld maar niet af krijgt »
- Nederlandse bureaus mogen een stukje Berlijn opnieuw vormgeven »
- Berlijn is bij toeristen meer geliefd dan ooit tevoren »
