Of het nu om de Elbphilharmonie, het Berlijnse vliegveld of het centraal station van Stuttgart gaat. Één ding hebben ze gemeen: de falende bouwprojecten ruïneren het imago van de degelijke Duitsers. De kosten hebben zich vermenigvuldigd en de openingsdatum wordt jaren verschoven.
Dan Zwitserland. Het jongste ‘mammoetproject’ van de Zwitsers – de Gotthard-basistunnel – is in vergelijking met het Duitse falen een voorbeeld van precisie, schrijft Handelsblatt. Zowel de planning als de uitvoering verlopen punctueel. De met 57 kilometer langste tunnel ter wereld vormt de kern van het zogenaamde Neue Eisenbahn Alpen Transversale (NEAT), dat het treinverkeer door de Alpen moet versnellen en het vrachtverkeer over de weg moet verminderen. Het project kost 15 miljard euro. Hoe krijgt een land met 8 miljoen inwoners dat voor elkaar?
1. Draagvlak bij de bevolking
Allereerst werd in twee referenda toestemming gevraagd aan de bevolking voor het project. In eerste instantie alleen voor de aanleg van het spoor in 1992, maar in 1998 nog een keer voor een duidelijk afgeslankte versie van het project. De bevolking stemde toe, ook voor de financieringswijze. De politiek kreeg groen licht, en breidde het project vervolgens niet meer uit.
Een ander referendum in Zwitserland in 2003, ditmaal over kernenergie.
In Duitsland gaat dat anders. Twee jaar nadat de politiek al toestemming had gegeven voor de nieuwbouw van het centraal station in Stuttgart, kwam er alsnog een referendum over de vraag of de deelstaat wel moest meebetalen. Het voorstel werd weliswaar weggestemd, maar tot op de dag van vandaag is niemand het er over eens wie de eventuele extra kosten moet betalen.
In Stuttgart zijn al jaren protesten rond de bouw van het centraal station.
2. Precieze planning
Ook bij de bouwtijd zijn de Zwitsers punctueel. In 2016 moet de megatunnel in bedrijf zijn. Hoewel in het begin nog wat vertraging werd opgelopen, gaat het nu al jaren exact volgens schema. En dat bij een precisieproject waar op een stuk van 5 kilometer slechts een afwijking van 0,5 millimeter is toegestaan. Bij het Berlijnse vliegveld daarentegen – om maar een voorbeeld te noemen – faalde de aanleg van het complete brandveiligheidssysteem door een slechte voorbereiding.
3. Bouwnormen boven kosten
De Zwitsers doen nog iets op een andere manier. Na de politieke besluitvorming laten ze het geheel over aan experts. Met het Berlijnse vliegveld bemoeien zich vooral politici, experts zijn er nauwelijks te vinden. Ook de rekensom wordt in Zwitserland anders gemaakt. Niet de kosten, maar de vastgelegde bouwnormen hebben voorrang. Weliswaar zijn daardoor de kosten een derde hoger uitgevallen dan de oorspronkelijke planning uit de jaren ’90, maar dat is niets vergeleken bij de uit de hand gelopen kosten van Duitse projecten.
In Berlijn is veel kritiek op de rol van burgemeester Wowereit (rechts) als toezichthouder.
4. Niet voor de goedkoopste aanbieder gaan
In Duitsland wordt de opdracht meestal verleend aan de goedkoopste aanbieder. Zodra een bedrijf de megaorder heeft binnengesleept en de handtekeningen zijn gezet, beginnen de onderhandelingen vaak pas echt. Fouten in de planning en de uitvoering worden regelmatig onder het tapijt geveegd. In Zwitserland daarentegen heerst een strikt risicomanagement. Samen met een schikkingsprocedure worden zo juridische geschillen tot het minimum beperkt.
5. Laat het de grote bedrijven doen
Ook gunnen de Zwitsers dergelijke projecten graag aan grote concerns: ze doen er niet aan een aanbestedingsproces met de voorwaarde dat ook kleinere bedrijven mee mogen dingen. In Duitsland leidt het er toe dat bijvoorbeeld bij de bouw van het ICE-traject Stuttgart-Ulm de order voor de bruggenbouw aan een legio kleine bedrijven wordt gegeven. Dat zorgt misschien voor extra banen in de regio, maar het maakt de bouw en het onderhoud een stuk duurder.
De Gotthart-basistunnel zal volgens plan in 2016 gereed zijn.
Duitslandnieuws over falende Duitse megaprojecten
- 7 Redenen waarom Berlijn het nieuwe vliegveld maar niet af krijgt »
- Miljoenenexplosie concertgebouw Hamburg: justitie begint onderzoek »
- Krantenartikelen over het Berlijnse faalvliegveld BER »
- Vliegveld Berlijn tot brug voor vleermuizen: hier wordt Duits belastinggeld verspild »
- Duitsland stak decennialang geld in megalomane projecten in plaats van onderhoud infrastructuur »
