Op een steenworp afstand van het Konrad-Adenauer-Haus in Berlijn, de machtsbasis van de CDU, zetelt de deze maand één jaar jonge eurokritische partij Alternative für Deutschland (AfD). Op een haar na haalde de partij de kiesdrempel van 5% niet bij de afgelopen Bondsdagverkiezingen. Bij de Europese Parlementsverkiezingen is het eerste succes wel te verwachten. Allereerst omdat de kiesdrempel hiervoor is weggehaald, maar ook omdat de ‘Alternatieven’ het met 7% al maanden goed doen in de Duitse peilingen.
Geen populisme, wel ChristenUnie
Eurokritisch zijn ze bij de AfD, in Duitsland worden ze vaak euro-populistisch genoemd. Maar daar wil de partij niets mee van doen hebben. “Wij zijn geen Geert Wilders, geen Marine Le Pen en hebben niets met de FPÖ te maken”, zegt partijleider Bernd Lucke. Maar met wie dan wel? Bernd Lucke noemt een paar partijen die nu samen in de Europese Conservatieve fractie (ECR) zitten. De meeste nadruk legt hij op de ChristenUnie. “Zij staan ook kritisch ten opzichte van de euro.”
“Positief dat de AfD aan ons denkt”, zegt ChristenUnie-lijsttrekker in Brussel Peter van Dalen tegen Duitslandnieuws. “Programmatisch zijn er met de AfD absoluut overeenkomsten. Zeker als het gaat om het hervormen van de euro.” De ChristenUnie liet vorig jaar toekomstscenario’s voor de euro onderzoeken door de Tilburgse professor Johan Graafland. Zijn conclusie staat nu in het verkiezingsprogramma, vertelt Van Dalen. “De eurozone moet opgeschoond worden.”
Bernd Lucke en Hans-Olaf Henkel vierden begin april de eerste verjaardag van de AfD met taart.
Van Dalen kent het beroerde imago van de AfD in Duitsland. “Maar volgens mij is dat vooral ‘framing’ door politieke tegenstanders. Voorlieden van de partij hebben steeds afstand genomen van rechts-populisme.” Mochten de Duitsers na de verkiezingen voldoende stemmen halen en interesse hebben in de conservatieve fractie, dan wil Van Dalen hen wel eerst aan de tand voelen. “Wat zijn hun standpunten over vreemdelingen bijvoorbeeld? Dat moet eerst helder zijn.” Toch zijn de eerste indrukken positief, zegt de ChristenUnie-lijsttrekker. “Hun partijtop zit vol met professoren. Dat zijn vaak mensen die weloverwogen een standpunt innemen en geen populisme bedrijven.”
Bekrompen en verkrampt
Maandagmorgen nodigden de Duitse eurocritci buitenlandse correspondenten uit op het partijkantoor. “Goodmorning, bon giorno, bon jour, buenos días und guten Morgen.” Europees lijsttrekker Hans-Olaf Henkel werpt opgewekt zijn talenkennis op tafel, zet zijn zonnebril af en geeft zijn panamahoed aan de woordvoerder. Henkel is in Duitsland vooral bekend als voorzitter van de Duitse industriebelangen en manager van IBM. In zijn kielzog de eveneens breed glimlachende partijleider Bernd Lucke.
Het lijkt op een charmeoffensief van de beide heren. Professor Economie Lucke uit Hamburg bedankt uitgebreid de buitenlandse journalisten die volgens hem in tegenstelling tot hun Duitse collega’s zijn partij wel fair en objectief behandelen. “Hier worden we rechts-populistisch genoemd, we worden behandeld als extremisten. Alsof we een derde wereldoorlog willen ontlokken.” Henkel vult aan. “Ik heb het daar erg moeilijk mee. Al die beledigingen en bedreigingen, vreselijk. In Duitsland is het Europadebat ontzettend bekrompen en verkrampt.”
Henkel en Lucke maandagmorgen na hun gesprek met buitenlandse journalisten. Foto: Sean Gallup
Doordat de partij steeds weer rechts-extreem werd genoemd, kwamen steeds vaker rechts-extremisten op de partij af, vertelt Lucke. “Daar heeft al die propaganda voor gezorgd. We zijn er nu druk mee om de partij van extremisten te zuiveren. En dan schrijven de media er weer over dat we mensen uit onze partij gooien. Tja, zo gaat dat blijkbaar.”
Euro te zwaar voor het zuiden
AfD stelt dat de euro het ‘vredesproject Europa’ in gevaar brengt. “Voor de zuidelijke landen als Italië, Spanje, Italië en zelfs Frankrijk is de euro te zwaar”, zegt Henkel. “Maar voor Duitsland weer te zwak. Daar moet je gewoon niet aan vast willen houden. Elk land moet uit de euro kunnen stappen.”
Volgens Henkel kan je aan de relatie tussen Frankrijk en Duitsland goed zien hoe slecht de euro is voor Europa. “De relatie tussen beide landen is slechter dan ooit. Kijk eens wat de euro uitricht in Frankrijk. Het succes van Le Pen is vooral daar aan te danken.” Henkel en Lucke hebben allebei in Frankrijk gewoond, de laatste noemt zich zelfs francofiel. “Daar ben ik redelijk uniek in als Duitser. De jeugd wordt nu Angelsaksisch opgevoed. Maar de politiek mag best de Franse taal stimuleren. Europa wordt veel te veel gezien als een economisch project. Het culturele aspect zou veel meer benadrukt moeten worden.”
Protest van AfD-symphatisanten eerder in april in Keulen.
De AfD is dus helemaal niet tegen Europa, stelt Henkel. “Integendeel, wij willen Europa juist redden. Daarom moeten we de bureaucratie terug te dringen. Dus die Nederlandse inzet voor meer subsidiariteit, dat steun ik zeker.”
Europa redden
De voormannen hebben geen goed woord over voor de huidige reddingspolitiek van de euro. “Neem nu Spanje”, zegt Henkel. “Dat land is zonder geldige reden kapot bezuinigd. Daar is een hele generatie verloren gegaan. Het duurt weer 25 jaar voordat men er daar weer bovenop komt. Spanje had veel meer baat gehad bij een methode zoals Cyprus is aangepakt.” Henkel wil dat de EU Spanje meer lucht geeft. “Stop met die autoritaire politiek, dan kan Spanje weer op adem komen. We moeten er veel sneller voor zorgen dat de jeugd daar weer een toekomst heeft.
Duitslandnieuws over de Europese Parlementsverkiezingen
- Kieskompas moet euro-enthousiaste Duitsers beter informeren over Brussel »
- FDP-leider Christian Lindner: We kunnen leren van D66 »
- Duitsland ziet anti-Europa en extreem-rechts in volle vaart op zich afkomen »
- Duitse liefde voor Europa raakt steeds meer bekoeld, AfD gaat Europa in »
- Linke-topvrouw Sahra Wagenknecht laat een bom barsten: ‘schaf de euro af’ »
- Anti-Europese AfD partij wint met Hans-Olaf Henkel kopstuk uit bestuurlijke elite »
- Interne strijd Alternative für Deutschland brengt succes bij Europese verkiezingen in gevaar »
