De druk op de onderhandelaars neemt toe. Media en burgers vragen zich af waarom het allemaal ‘zo lang moet duren’. Afgelopen weekend werd door de partijen benut om de onrust in eigen achterban te temmen. “Nee, jullie moeten niet denken dat Angela Merkel plots een sociaal democraat is geworden”, hield SPD-leider Sigmar Gabriel donderdag zijn toehoorders op de partijdag in Leipzig voor. En Merkel zelf zou ‘nooit een akkoord tekenen dat Duitsland slechter maakt”, probeerde ze dit weekend de jongerenafdeling ‘Jungen Union’ in Erfurt gerust te stellen.
Onrealistische wensen
Bij de christendemocraten heerst enige frustratie over de ‘onrealistische wensen van de SPD’. Ook omdat de unie van CDU/CSU bij de verkiezingen in september bijna tweemaal zo groot is geworden. Dat moet ook in het coalitieakkoord terug te zien zijn, stelt minister van Financiën Wolfgang Schäuble. Daar tegenover staat SPD-voorzitter Gabriel die vindt dat die Union nu maar eens boter bij de vis moet doen. “Zij moeten leveren.” Het lijkt op lawaai voor de eigen bühne, maar het zijn geen klanken die duiden op een harmonieus huwelijk.
‘Minimumloon is gevaarlijk’
Verscholen achter al dat politieke wapengekletter werden de partijen het dit weekend toch eens over een wettelijk minimumloon. Dit zeer tegen de zin van de Duitse industriëlen die zich doorgaans openlijk nauwelijks bemoeien met de politieke koers. Zij proberen hun zaken normaal gesproken vooral achter de schermen te regelen. Bild am Sonntag verzamelde de Duitse ‘Autochefs‘ en concludeerde dat Dieter Zetsche (Daimler), Norbert Reithofer (BMW), Martin Winterkorn (VW) en Karl-Thomas Neumann (Opel) eensgezind tegen de plannen voor het minimumloon en het sterken van de rechten voor uitzendkrachten. De plannen zijn “zeer gevaarlijk voor Duitsland”, vindt Zetsche die zou overwegen de productie van auto’s te verplaatsen naar landen met goedkopere arbeidskrachten.
Voorlopig akkoord
In de nacht van zaterdag op zondag kwamen de partijen tot een voorlopig akkoord rond het algemeen minimumloon. Uitzendkrachten zouden in de toekomst maximaal 18 maanden voor hetzelfde bedrijf mogen werken. De medezeggenschapsraad moet ‘beter geïnformeerd’ worden. En er komt een commissie die het minimumloon moet vaststellen met vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers en twee wetenschappers die beurtelings het voorzitterschap op zich nemen en stemrecht hebben. Of de ondergrens daadwerkelijk op 8,50 euro komt te liggen, wordt nog beslist door de partijleiders Merkel, Seehofer en Gabriel. De christendemocraten willen een overgangsperiode voor Oost-Duitsland en branches met lage lonen.
Compromissen en breekpunten
Duitslandnieuws houdt de stand bij. Waar zijn compromissen te verwachten en waar moeten de partijen het nog eens worden? Een overzicht van enkele belangrijke punten waar de partijen het voor 28 november eens over moeten zijn.
Compromissen
Vrouwenquotum
- Vanaf 2016 moet de Raad van Commissarissen bij beursgenoteerde bedrijven voor 30% uit vrouwen bestaan.
Minimumloon
- De SPD wil een landelijk wettelijk minimumloon van 8,50 euro. CDU/CSU wil dat er afspraken worden gemaakt tussen werkgevers en werknemers die per regio en branche kunnen verschillen.
Huurmarkt
- Er komt een rem op de verhoging van de huurprijs wanneer een woning nieuwe huurders krijgt. De zogenaamde ‘Mietpreisbremse‘ zou veel betekenen in de grote steden als Berlijn en Hamburg waar de laatste jaren huurprijzen een paar keer over de kop gingen. Waarschijnlijk mogen deelstaten zelf gaan bepalen hoe hoog de maximale stijging – bijvoorbeeld 10% – wordt.
Energiewende
- De Energiewende mag niet duurder worden, daar zijn alle partijen het wel over eens omdat er vanuit het hele land over geklaagd wordt over de hard stijgende stroomprijzen. De kortingen voor de industrie verdwijnen, de windparken op zee moeten groter, en de ‘terugleververgoeding voor elektriciteit (EEG) moet worden hervormd. Dat wordt het eerste grote project voor de nieuwe regering, zo stelde Merkel afgelopen week. Die Grünen zijn woedend en vinden dat deEnergiewende de nek om wordt gedraaid.
Gelijke behandeling mannen en vrouwen
- Er moet een einde komen aan de ongelijke salarissen voor mannen en vrouwen. Alle partijen willen snel af van deze discriminatie door bedrijven te verplichten een gelijk salaris voor iedereen aan te bieden.
Europolitiek
- Al voor de verkiezingen steunde de SPD de eurokoers van Angela Merkel (CDU). Op de SPD-eis voor belasting op transacties binnen de financiële sector (financial transaction tax, FTT) heeft Merkel al eens positief gereageerd.
Werkgelegenheid
- Alle partijen willen misbruik van uitzendkrachten en flexwerkers uitbannen (‘gelijk loon voor hetzelfde werk’). De SPD wil graag de inspraak van medezeggenschapsraden versterken.
Schaliegas
- De winning van schaliegas gaat vooralsnog niet door. ‘Drinkwater en volksgezondheid hebben absolute voorrang’.
Breekpunten:
Homorechten
- De SPD is voor, en ook binnen de CDU gaan verschillende stemmen op om de rechten voor homo’s te versterken. Maar de CSU en delen van de CDU-achterban liggen dwars. Van een homohuwelijk is nog geen sprake, en ook een belastingtechnische gelijkstelling voor homostellen aan getrouwde heteroparen ligt gevoelig. Alle partijen konden het wel eens worden over een weinig concrete formulering waar werd gesteld dat ‘bestaande discriminaties van homo’s moeten worden afgeschaft’. Maar of dit de eerste stappen zijn richting de mogelijkheid voor homostellen om kinderen te adopteren, of zelfs een homohuwelijk is nog volledig open.
Armoede onder ouderen
- CDU/CSU en SPD willen een minimumpensioen van 850 euro voor mensen met een laag inkomen, maar hebben daarvoor hun eigen voorwaarden. Zo willen de christendemocraten een hoger pensioen voor moeders die voor 1992 kinderen kregen. Daartegen stelt de SPD dat mensen die al veel dienstjaren hebben gemaakt op hun 63ste met pensioen kunnen zonder dat ze daarmee gekort worden. Beide plannen kosten veel geld.
Toeslag kinderopvang
- Een toeslag voor kinderen die niet naar een door de staat gefinancierde opvang gaan, is vooral een harde eis van de CSU. Maar in tegenstelling tot wat CDU beloofde, willen de Zuid-Duitse christendemcraten niet dat deze vergoeding omhoog gaat.De SPD wil de toeslag juist afschaffen en wil het geld steken in uitbreiding van kinderopvang.
Rekeningrijden/tol voor automobilisten
- CDU en CSU zijn het intern oneens over het door de Zuid-Duitse christendemocraten geeiste ‘tol voor buitenlandse mobilisten‘. De CDU zoekt naar een voor iedereen aanvaardbaar compromis, maar ziet niets in een aparte belasting voor buitenlanders omdat dit volgens de partij in strijd is met de Europese wetgeving. SPD is tegen elke vorm van rekeningrijden of een tolvignet voor automobilisten.
Belastingen
- Bij de SPD was het verhogen van de belasting voor topinkomens van 42 naar 49% een verkiezingsthema. CDU/CSU sluiten die verhoging uit en wil hogere tarieven bij loonsverhogingen (de zogenaamde ‘koude progressie’) stoppen. Sigmar Gabriel vindt dat de onderhandelingen op dit punt niet mogen mislukken.
Gezondheidspolitiek
- De christendemocraten willen aan het huidige systeem vasthouden dat bij kostenstijgingen de werkgever beschermt en werknemers belast. De SPD wil een ‘burgerverzekering’ waar iedereen aan mee betaalt.
