Het zijn donkere wolken die de Nederlandse topman Peter Terium van RWE schetst. De Duitse energiereus uit Essen, onder meer moederbedrijf van Essent, nog meer op de kosten letten dan eerder dit jaar was aangekondigd. Terium wijst als grootste oorzaak naar de Energiewende. Angela Merkel besloot in 2011 na de kernramp in het Japanse Fukushima onder grote publieke druk dat het in 2022 afgelopen moet zijn met atoomenergie. Duitsland moet dan draaien op duurzame energie en zo lang dat nog niet toereikend is, moeten kolencentrales bijspringen.
Stroomuitval
De druk die deze ommezwaai op de energieconcerns legt is groot, aldus Terium in een interview met de Süddeutsche Zeitung. Zo zou met het sluiten van de krachtcentrales het gevaar dreigen van stroomuitvallen in heel Europa. “Op het hele continent dreigen knelpunten. Al in de laatste twee winters spande het er om of er wel genoeg stroom was. Nu zie je overal steeds meer centrales die gesloten worden. Als je dan kijkt naar de groei van Europa en hoe we meer stroom verbruiken, dan maak ik me werkelijk zorgen.”
Minder rendabel
De energiebedrijven zien een forse toename van duurzame energie, waardoor kolencentrales steeds minder vaak nodig zijn en daarmee steeds minder rendabel worden. “Zo’n 30 tot 40 procent van de centrales leidt verliezen. De plekken waar nog wel winst wordt gemaakt, wegen niet meer op om de schulden af te dekken. Ik zeg het maar helder; het is een gevaarlijke situatie.”
Op zich niets nieuws. Het doel van de Energiewende is juist om vervuilende centrales te laten sluiten. Het probleem nu is alleen dat er te veel centrales tegelijk worden gesloten, stelt de Nederlandse topman. Er ontstaat een probleem wanneer niet meer op kolen- of gascentrales kan worden teruggevallen wanneer de zon niet schijnt en de wind niet waait.
Gevaar
Overal in Europa merken energieconcerns als RWE, Eon en Vattenfall het stilleggen van de centrales. Bij RWE staat een vijfde van de capaciteit stil. Volgens Terium zal die capaciteit nog verder zakken en kunnen de gevolgen drastisch zijn. “Als de politiek niet reageert, dan loopt Duitsland gevaar.” Daarmee hoopt hij druk uit te oefenen op de huidige coalitiebesprekingen in Berlijn, waar SPD-onderhandelaar en minister-president van Noordrijn-Westfalen Hannelore Kraft voor de energiebedrijven opkwam. “De Energiewende mag geen banen kosten.”
De grote energieconcerns willen daarom graag een zogenaamd ‘capaciteitsmechanisme’, waarbij onrendabele kolen- en gascentrales worden ingeschakeld als duurzame energie niet genoeg voorhanden is. Voor die levering zou dan extra betaald moeten worden. “Daarmee kunnen belangrijke centrales open worden gehouden”, zegt Eon-bestuursvoorzitter Leonard Birnbaum tegen Spiegel Online. Dit zal stroomverbruikers wel extra geld gaan kosten.
Bezuinigingen
Peter Terium is nu ruim een jaar de topman bij RWE en heeft al drie grote veranderingen doorgevoerd. Afgelopen winter werden centrales voor kernenergie, kolen en gas in Duitsland, Nederland, België en Groot-Brittannië gebundeld onder de naam RWE Generation. In het voorjaar trad een kostenbesparingsprogramma (RWE Neo) in werking waarmee jaarlijks 700 miljoen euro bespaard wordt. Intussen is duidelijk dat daarmee 3500 banen verdwijnen. Voor de verkoop van stroom en gas moet nu ook een dergelijke constructie gevonden worden.
Maar die banen staan wel op het spel, stelt de Nederlandse topman, meer dan waar tot nu toe voor werd gevreesd. “Onze winst zal dramatisch dalen. Voor mij is het onvermijdelijk dat er een nieuwe kostenbesparingen plaats moet vinden.” Nu al moet het bedrijf een half miljard per jaar bezuinigingen.
RWE staat met zijn 70.000 werknemers en een omzet van 50 miljard per jaar dus voor een reorganisatie die gepaard zal gaan met verkoop van onderdelen en outsourcing om zo het personeelsbestand te verkleinen. Ook een fusie met andere bedrijven sluit het concern niet uit.
Eigen schuld
Terium uit kritiek op de koers van RWE, ook ten tijde van zijn voorganger Jürgen Großmann. “We hebben op het gebied van geloofwaardigheid terrein verloren. Dat is onze eigen schuld, omdat we niet altijd hebben gedaan wat we beloofden. Daar moeten we iets goedmaken.”
Wat de gevolgen concreet zijn voor de Nederlandse tak en dochterbedrijf Essent, is nog niet bekend. Maar vakbondsbestuurder Hans Strootman die namens het CNV betrokken is bij cao-onderhandelingen bij Essent en vindt dat het bedrijf in het verleden aardig netjes is omgesprongen met zijn personeel. Wel ziet hij dat het tempo waarin er dingen worden aangepast groter wordt, zo zei hij eerder deze maand tegen Duitslandnieuws. “De druk op de directie neemt toe om na te gaan denken over een kille saneringsronde. Ze zijn nu in de fase beland dat er ‘out of the box’ moet worden gedacht.”
Welke centrales moeten sluiten?
- Amer 8, de kolencentrale in Geertruidenberg, moet begin 2016 dicht.
- Moerdijk 2, De gascentrale in Moerdijk sluit nog dit jaar voor lange tijd de deuren.
- Gersteinwerk F en G (gas), bij Dortmund moeten halverwege 2014 dicht.
- Weisweiler H en G (bruinkool), bij Aken sluiten deze maand.
- Emsland B en C (aardgas), bij Lingen, net over de grens bij Hardenberg zullen halverwege 2014 dicht gaan.
