De EU-voorzitters lopen de afgelopen dagen in en uit bij het Bundeskanzleramt, het kantoor van Angela Merkel in Berlijn. Herman van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad en José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie kwamen langs. In beide gesprekken sneed Merkel volgens het Handelsblatt hetzelfde thema aan; de verdere ontwikkeling van de Europese monetaire unie. Angela Merkel heeft daarover een duidelijke mening.
Hervormingen
Zij wil dat dat de Euro-landen een concurrentiepact sluiten. De landen verplichten zich dan aan een bilateraal verdrag met de eurozone om structurele hervormingen door te voeren, om zo hun concurrentiepositie te verbeteren. In het geval van Frankrijk gaat het bijvoorbeeld om een hervorming van het pensioenstelsel. In België zou de afschaffing van de geïndexeerde loonsverhoging op tegenstand kunnen stuiten, in Italië de hervorming van justitie. De vaak zeer impopulaire reorganisaties wil Merkel met financiële prikkels bevorderen. Daarvoor moet een nieuw fonds in de eurozone komen.
Bij de EU-top aan het einde van deze week komen de hervormingsvoorstellen voor het eerst op tafel. Bij de top in december moeten de eerste beslissingen vallen. Het doel van de bondskanselier om de moeilijke aanpassingsprocessen binnen de zone te versnellen. De Europese Commissie heeft nu niet de politieke macht om ‘onaangename hervormingen’ door te zetten. De lidstaten moeten zich er daarom schriftelijk aan verplichten, vindt ook Van Rompuy, de voorzitter van de Europese Raad. De Belg steunt Merkel, maar staat daar in Brussel tamelijk alleen in.
Sceptisch
De Europese Commissie staat sceptisch tegenover het voorstel. Nu al zijn de kaders voor fiscale en economische politiek zeer gecompliceerd, zo klinkt het uit Brussel. Ook veel Euro-landen willen er niet aan. Zij willen niet nog meer macht inleveren in Brussel. Zo reageerde Barrosso terughoudend. Hij waardeert Merkels inspanningen om de Europese Unie sterker te maken, maar vindt dat daarbij behoedzaam te werk moet worden gegaan. “We moeten dit stapje voor stapje doen.”
De Portugees die 9 jaar met hulp van Merkel werd gekozen als voorzitter, herinnerde de Duitse bondskanselier er aan dat lidstaten nu al hun huishoudboekje aan Brussel moesten voorleggen. En wanneer er onrechtmatigheden tegenover het Stabiliteits- en Groeipact worden gevonden, dan kan Europa al aanpassingen verlangen. Iets wat volgens de voorzitter een paar jaar geleden nog voor ‘onvoorstelbaar’ werd gehouden.
Kritiek
De grootste kritiek komt vanuit Frankrijk en Groot-Brittannië, omdat ze Merkels plannen zien als het naar zich toe trekken van macht door Duitsland. Toch komt ook juist uit Frankrijk steun voor Merkels ideeën. President François Hollande voelde er na een ontmoeting afgelopen mei wel iets voor. In een gezamenlijke Frans-Duitse verklaring staat dat het voorgestelde fonds nuttig zou kunnen zijn. Toch zijn er inhoudelijke verschillen en wil Frankrijk een meer sociale koers varen.
Om de hervormingen door te zetten, is volgens Berlijn slechts een ‘kleine aanpassing van protocol 14 uit het Lissabon-verdrag nodig’. Dat zien vele lidstaten anders, zo ook de Britse Europarlementariër Andrew Duff, schrijft Der Spiegel. “Dit is een doelgerichte aanval op het EU-verdrag.” De mogelijke coalitiepartner voor Merkel, de SPD, reageert ook aarzelend. En Martin Schultz, voorzitter van het Europese Parlement acht het niet waarschijnlijk dat een dergelijk idee door de afzonderlijke lidstaten wordt goedgekeurd.
Ook in eigen kring ligt de hervormingsagenda van Merkel gevoelig. Zusterpartij CSU ziet afdracht van macht naar Brussel niet zitten. En dat de algemene stemming in Europa nu allesbehalve pro-Europees is, weet ook Barrosso. In mei 2014 wordt het nieuwe Europese Parlement gekozen en gezien de kiesdrempel van 3% heeftt in Duitsland de eurokritische partij Alternative für Deutschland goede kansen. “Wat mij vooral zorgen baart, is de onverschilligheid van de pro-Europeanen”, zei Barrosso.
