De penningmeester van de CDU moet vorige week behoorlijk in zijn nopjes geweest zijn toen hij op de bankrekening van de partij keek. Daar kwamen de bijdragen van de familie Quandt in drie delen binnen. Moeder Johanna Quandt, zoon Stefan Quandt, en ‘de rijkste vrouw van Duitsland’ dochter Susanne Klatten stortten elk 230.000 euro. Geen steekpenningen volgens de familie, want ze geven wel vaker geld in verkiezingsjaren. “Het is een erkenning voor het succesvolle werk van de bondskanselier”, aldus een woordvoerder. Het zou in geen geval bedoeld zijn om ‘politieke beslissingen te beïnvloeden’.
Toch komt het naar buiten komen van de financiële bijdrage van de BMW-familie op een voor hen hoogst ongelukkig moment. Juist maandagavond werd bekend dat Angela Merkel met veel pressie op de Europese milieuministers een strengere CO2-norm voor nieuwe auto’s wist uit te stellen. Dinsdagmorgen bleek dat de invloed van de autobranche groter is dan van andere sectoren. Zij kwamen 65-maal op bezoek bij de bondskanselier. De bijdrage van de familie Quandt leek kortom, op een betaling voor geleverde diensten. Voormalig partijleider van Die Grünen Jürgen Trittin schreef op Twitter: ‘De familie Quandt heeft de klimaatpolitiek van Merkel gekocht’.
Financiële bijdragen aan partijen, dat hebben we eerder gehoord.
Inderdaad, dat gebeurt niet alleen in de Verenigde Staten. In 2009 stortte een mede-eigenaar van de hotelketen Mövenpick een flinke som op de rekening van de inmiddels uit de Bondsdag verdwenen liberale partij FDP. Dat leverde destijds veel beroering op. De FDP kreeg als bijnaam ‘Mövenpick-partij’. Maar ook toen droegen de familie Quandt en andere industriëlen flink bij aan de kas van verschillende partijen. Zo stort het bedrijf BMW bedragen in de kassen van de Beierse CSU, de SPD en de FDP. Ook Daimler verdeelt zijn bijdrage over de CDU en de SPD.
Wat is daar mis mee?
Strikt genomen niets. Alle financiële bijdragen van personen of bedrijven aan partijen boven de 50.000 euro moeten worden gemeld. Dat is in deze gevallen ook keurig gebeurd. Maar veel bedrijven zijn wel een stuk voorzichtiger geworden met dergelijke bijdragen, omdat er zoals nu weer het imago flinke deuken kan oplopen. Daarom pakken ze het vaak nu anders aan.
Hoe doen bedrijven dat?
Sinds de beroering rond de bijdrage van Mövenpick in 2009 dalen de stortingen boven de 50.000 flink, blijkt uit cijfers van anti-lobbyorganisatie Lobby Control. Ze dragen op een andere manier bij. Bedrijven sponsoren bijvoorbeeld grote partijbijeenkomsten. Autofabrikanten lenen bijvoorbeeld auto’s uit. Hun naam wordt dan niet op negatieve wijze in verband gebracht met partijen. Geen krantenkoppen over dat ze ‘politiek willen kopen’. Die bedragen pas jaren later naar buiten als de partijfinanciën gepubliceerd worden. Ook dan gaat het relatief anoniem, omdat alle getallen tegelijk openbaar worden gemaakt. Geen bedrijf zal er dan direct uitspringen. Andere bedrijven lossen het op door hun bijdrage in sommen van onder de 50.000 euro te storten. Dan hoeft de partij het niet openbaar te maken. Vanuit CDU en SPD zijn stemmen opgegaan om de contacten met bedrijven transparanter te maken, maar tot nu toe is er niets gebeurd.
Geven bedrijven ondanks deze slechte publiciteit nog wel geld aan partijen?
Steeds minder op de oude manier. Niet zo lang geleden was het heel gewoon dat ook banken bijdroegen aan partijkassen. Nu staat alleen nog de Berenberg Bank op de lijst van grote donateurs. Ook grote concerns doen het steeds minder.
Wie betaalde dit jaar wat aan welke partij?
- Susanne Klatten (BMW): 230.000 euro voor CDU
- Johanna Quandt (BMW): 230.000 euro voor CDU
- Stefan Quandt (BMW): 230.000 euro voor CDU
- BMW: 143.818 euro voor CSU
- Hans Joachim Langmann (Merck): 130.000 euro voor CDU
- BMW: 107.376 euro voor SPD
- Verband der Chemischen Industrie: 100.000 euro voor CDU
- Hans Georg Näder (Ottobock): 100.000 euro voor CDU
- Berenberg Bank: 100.000 euro voor CDU
- Daimler: 100.000 euro voor CDU
- Daimler: 100.000 euro voor SPD
- Marga Süsselbeck (privé uit Hannover): 80.000 euro voor SPD
- Martin Herrenknecht (Herrenknecht): 70.000 euro voor CDU
- BMW: 69.081 euro voor FDP
- Verband der Chemischen Industrie: 64.000 euro voor FDP
- Verband der Elektro- und Metallindustrie NRW: 60.000 euro voor CDU
- Verband der Elektro- und Metallindustrie NRW: 60.000 euro voor FDP
- Märkischer Arbeitgeberverband: 60.000 euro voor CDU
Hoeveel euro aan bijdragen kregen partijen in 2011? (laatste cijfers)
- CDU: 21,80 miljoen
- CSU: 5,87 miljoen
- FDP: 6,61 miljoen
- SPD: 12,1 miljoen
- Bündnis ’90/Die Grünen: 4, 85 miljoen
- Die Linke: 1,94 miljoen
(Bron: Handelsblatt/Duitse Bondsdag)
Hoe vaak kwamen autofabrikanten op bezoek bij Angela Merkel? (2009-2013)
De chefs van de Duitse auto-industrie zijn graag geziene gasten bij bondskanselier Angela Merkel. Geen andere branche had zo vaak toegang tot ‘de macht’.
- Dieter Zetsche (Daimler): 13
- Martin Winterkorn (VW): 9
- Norbert Reithofer (BMW): 6
- Rupert Stadler (Audi): 3
- Stefan Piech (VW): 3
- Susanne Klatten (BMW): 2
- Karl-Thomas Neuman (Opel): 2
- Nick Reilly (Opel): 1
(Bron: Handelsblatt/ministerie van Verkeer)
