Angela Merkel heeft twee mogelijkheden. Een coalitie vormen met de SPD of met Die Grünen. Door velen wordt die tweede optie op voorhand weggewuifd, maar als ze er met de SPD niet uitkomt kan ze niet om een gesprek heen. Al was het maar om de SPD onder druk te zetten. Daarom zet Duitslandnieuws de voors en tegens op een rijtje.
Tegen:
Beide partijen hebben niet zoveel met elkaar, conservatief en progressief, gaat dat wel samen?
- De standpunten tussen CDU/CSU en Die Grünen liggen ver uiteen. Met name het Beierse CSU huivert alleen al aan de gedachte aan een homohuwelijk. Niet verwonderlijk dat de Beierse minister-president Horst Seehofer een Zwart-Groene coalitie bij voorbaat uitsluit.
- Breekpunten tussen beide partijen zijn er voldoende, neem de toeslag van de CDU voor ouders die hun kinderen thuis willen opvoeden, dat zien Die Grünen als aanrechtsubsidie. Passen persoonlijkheden als Jürgen Trittin en Angela Merkel überhaupt wel aan één tafel? Of wat dacht je van het thema ‘vrouwenquotum’? Binnen de CDU zijn onder leiding van minister Ursula Von der Leyen wel sympathisanten aanwezig, maar ook dit zal CSU-topman Seehofer een gruwel zijn.
- Ook zo’n twistpunt; de CDU wil geen belastingverhogingen voor het rijkere gedeelte van de middenstand, het electoraat van de CDU. Die Grünen riepen onder leiding van Jürgen Trittin juist dat ‘Duitsland te weinig vroeg van haar burgers’. Partijmastodont Joschka Fischer heeft felle kritiek op die tactiek. “In plaats van Energiewende, Europa, onderwijs en gezinnen werd er alleen maar gepraat over belastingverhogingen.” Ook vond hij dat Trittin een veel te linkse koers voer en dat er te weinig werd geluisterd naar de pragmatische vleugel binnen de partij.
- Die Grünen likken hun wonden na de verkiezingsnederlaag die veel groter voelde dan het werkelijke verlies. De groenen gingen misschien maar terug van 10 naar 8%. Twee jaar geleden stonden ze op de top van hun populariteit in de peilingen ver boven de 20%. Dat was na de kernramp in Fukushima. Angela Merkel nam ze veel wind uit de zeilen door onverwachts voor sluiting van de kerncentrales te kiezen. De Energiewende, een belangrijk punt van Die Grünen werd gekaapt door een conservatieve coalitie.
- Door die verkiezingsnederlaag treedt bijna de gehele partijtop af, waaronder het bestuur onder leiding van Claudia Roth maar ook fractievoorzitter Renate Künast. Beide vrouwen zouden overigens azen op de positie van Bondsdag vice-president voor Die Grünen. Intussen neemt ook de druk op partijleiders Jürgen Trittin en Karin Göring-Eckardt toe om ook hun conclusies te trekken en op te stappen.
- Die Grünen zien wat een coalitie vormen met je partij doet. Zowel de SPD in 2009 als nu de FDP werden hard weggestemd, de liberalen zijn zelfs uit de Bondsdag verdwenen. Dat kan Die Grünen ook overkomen. Zou Angela Merkel als een ‘Zwarte Weduwe’ haar huwelijkspartner opeten na gedane zaken?
Voor:
Juist de verkiezingsnederlaag, het breken met de huidige partijlijn en het aansluiten bij de winnaars kan Die Grünen er weer bovenop helpen.
- De SPD staat niet bepaald te trappelen om met Merkel in zee te gaan. Om niet opgeslokt te worden door Merkel zullen ze zich hard opstellen bij de onderhandelingen. De kans voor Die Grünen om de sociaaldemocraten pragmatisch voorbij te streven en zelf een aantal belangrijke punten binnen te halen.
- Die Grünen hebben meer gemeen met de CDU dan op het eerste gezicht lijkt. Behalve een grote groep oud-communisten en bedaarde revolutionairen van de ’68’er-beweging, huizen binnen Die Grünen een flinke groep sociaal geëngageerde christenen. Mede-partijleider Katrin Göring-Eckardt is daar een goed voorbeeld van. Zij is nota bene voorzitter van de landelijke kerkenraad (synode) van de lutherse kerk (EKD) in Duitsland, enigszins vergelijkbaar met de protestantse kerk in Nederland (PKN).
- Daar liggen meteen ook de thema’s die de CDU en Die Grünen kunnen samenbinden. Pleiten voor Die Energiewende kan ook uitgelegd worden als het christelijke ‘rentmeesterschap’, goed zorgen voor de wereld. De huidige stilstand van de Energiewende kwam juist door voormalige coalitiepartner FDP. Met Die Grünen kan Merkel dat weer in gang zetten en daarmee zelfs de Duitse industriëlen tevreden stellen. Na het vinden van een juiste formulering kan zelfs overeenstemming over een minimumloon worden gevonden.
- De kans is groot dat Jürgen Trittin moet opstappen na de huidige druk en het rapport in aantocht waar zijn voormalige vrije standpunten over pedofilie in de jaren ’70/’80 zullen blijken. Dat maakt de weg vrij voor meer pragmatische politici als Göring-Eckardt en Cem Özdemir.
- Angela Merkel regeert liever met een kleine partij, dan de grote SPD waar ze minder macht heeft en meer moet inleveren. Die situatie herinnert ze zich maar al te goed van haar eerste kabinet van 2005-2009.
- Bovendien zijn Die Grünen de verliezers van deze verkiezingen. Regeringsdeelname zou troost opleveren, wie kan de verlokkingen van de macht weerstaan? Merkel kan meer punten binnenhalen bij een partij die zich zwak voelt, dan de SPD die zich nu met het mes tussen de tanden opstelt.
- Angst van de CDU dat Die Grünen uit onberekenbare revolutionairen bestaat is niet meer gegrond. Voorbeeld zijn de twee Rood-Groene coalities onder Gerhard Schröder en de huidige zeer burgerlijke Rood-Groene coalitie in het zuidelijke Baden-Württemberg.
Niet ondenkbaar
Een verbond tussen CDU/CSU en Die Grünen zou revolutionair zijn. Of Angela Merkel serieus deze optie zal verkennen zal de komende weken blijken en zal ook afhangen hoe halsstarrig de SPD zich zal opstellen. Duidelijk is dat de Zwart-Groene combinatie al lang niet meer zo ondenkbaar is als een paar geleden.
[Update 14.05 uur]
Jürgen Trittin heeft zijn aftreden bekend gemaakt. Hij wil de weg vrij maken voor een nieuwe kandidaat. Trittin was verantwoordelijk voor het belastingenconcept bij Die Grünen.
