Nee, wie goed tussen de regels heeft geluisterd, weet dat de coalitieonderhandelingen voor Angela Merkel bepaald geen sinecure zullen zijn. Bij Die Grünen zijn de ressentimenten tegen de conservatieven waarschijnlijk nog steeds te groot om serieus na te denken over een coalitie. En ook bij de SPD lijkt er niet veel trek te zijn op een nieuwe samenwerking met Angela Merkel. Beide partijen moeten beslissen of zij liever in de oppositie blijven in de hoop op electorale beterschap, of van buiten toekijken hoe anderen de show runnen. Of hoe zij hun eigen politieke weg en doelen willen verwerkelijken om de toekomst van Duitsland vorm te geven. Het landsbelang boven eigenbelang?
Geen zelfmoord
Voor beide partijen hoeft een coalitie met Merkel echter geen politieke zelfmoord te zijn. Integendeel. Met goede onderhandelingen kunnen zij een aantal van hun stokpaardjes verwezenlijken. Denk daarbij aan de Energiewende voor de Grünen of een groot investeringsplan voor Duitsland voor de SPD.
Hervormingen
De volgende regering heeft een unieke kans om de huidige economische goede tijden te gebruiken om de leidende positie van Duitsland in Europa en de wereld vast te houden. In feite teert Duitsland nog steeds op de hervormingen van voormalig kanselier Schröder.
Onder Merkel ontstond er de laatste jaren eerder weer een nieuwe Reformstau, een stilstaande file van hervormingen. Het komt daarom ook niet als een echte verrassing dat Duitsland vaak onderaan staat op lijstjes van de OESO over economische hervormingen in Europese landen. De nieuwe regering kan beter nu hervormen dan te wachten totdat het weer slechter gaat met de economie. Belangrijke onderwerpen zijn daarbij de vergrijzing, investeringen en innovatie, de Energiewende en Europa.
Vergrijzing
Duitsland is nog steeds een van de snelst vergrijzende economieën van alle Europese landen. Ondanks eerdere hervormingen staan pensioenen en de gezondheidszorg nog steeds onder druk. Daarnaast heeft Duitsland de afgelopen jaren een behoorlijk investeringsgat opgelopen. De ooit fameuze Autobahnen zijn aan vernieuwing toe, breedbandnetwerken moeten worden uitgebouwd en de Energiewende vereist ook meer investeringen (denk maar aan opslagsystemen en smart grids).
Duitsland heeft de komende jaren een nieuw investeringpact tussen publieke en particuliere sector nodig. Tenslotte blijft Europa natuurlijk ‘best belangrijk’. De verbouwing van de Eurozone is nog niet afgerond. Korte termijnuitdagingen zoals meer geld voor probleemlanden, middellange termijnprojecten zoals de bankenunie en lange termijnvragen als ‘hoe ziet de muntunie er in tien jaar uit’, vragen om een daadkrachtige nieuwe regering.
Kans voor Europa
Het is misschien niet de droomcoalitie van Angela Merkel, maar een nieuwe start of met de SPD of met de Grünen biedt ook een enorme kans voor Duitsland en Europa. Een kans om de Reformstau vroeg te bestrijden. Het zal niet makkelijk worden, maar als het lukt, kan Angela Merkel de geschiedenisboeken ingaan. Duitsland en Europa zullen dan geen monarchie worden, maar Queen Mutti blijft de onomstreden leider.
Carsten Brzeski, chef Volkswirt ING-DiBa
