21.18 uur:
Tot zover vandaag. Destatis maakt na middernacht de echte uitslag bekend.
De laatste prognose bij ARD is:
CDU/CSU 41,8%
SPD 25,5%
Die Linke 8,5%
Die Grünen 8,4%
AfD 4,8%
FDP 4,7%
Overige: 6,3%
21.11 uur:
Peter Altmeier (CDU): ‘Historische overwinning, nog nooit heeft een regeringspartij een zo’n grote overwinning gehaald’.
20.49 uur:
CSU-voorzitter herhaalt maar weer eens dat ze in Beieren een tol voor buitenlandse automobilisten. Merkel reageert daarop: maak je geen zorgen, we verzinnen wel een oplossing.
20.47 uur:
Maurits Kuypers vanuit het SPD-hoofdkwartier in Berlijn:
De grote spanning ebt zo langzaam een beetje weg. De stemming is lauw en de eerste prominenten verlaten al het pand. Klaus Wowereit, de burgemeester van Berlijn is een van de eerste.
Met een groepje SPD-leden uit Noord-Duitsland hebben we het nog over het Nederlandse stemrecht en de lagere kiesdrempel die wij hebben. “Dat is eigenlijk beter”, zegt een van hen. “Bij ons valt door de hoge drempel van 5% dit keer zo 12% van de stemmen weg. Je kunt je afvragen hoe democratisch dat eigenlijk is.”
De hoop groeit ondertussen dat de anti-europartij AfD het toch nog haalt. “Natuurlijk niet mijn partij”, zegt een jonge man uit Keulen. “Maar het zijn geen rechts-extremen en het zou helpen de absolute meerderheid van Merkel te doorbreken, een fenomeen dat al sinds 1957 onder Konrad Adenauer niet meer is voorgekomen.”
Ondertussen verschijnt de laatste tussenstand op het scherm. Nu haalt de CDU met 302 afgevaardigden in het parlement net niet de meerderheid…..
20.43 uur:
Angela Merkel deelt speldenprik uit aan SPD. “De SPD herhaalt steeds hoe slecht ze uit de vorige Grote Coalitie zijn gekomen. Maar de afgelopen jaren waren ze helemaal vrij, en dat heeft niet voor veel extra succes gezorgd. Dus de SPD kan niet zeggen dat dit allemaal aan de CDU heeft gelegen. De mensen komen in het buitenland en zien hoe het daar gaat. Dan zien ze gewoon dat het goed gaat in Duitsland. De heren Steinbrück en Trittin kunnen niet doen alsof het hier zo slecht gaat.”
20.38 uur:
Voor de duidelijkheid, de echte uitslag komt na middernacht. De cijfers die nu binnenstromen zijn enkel nog prognoses.
20.31 uur:
Steinbrück sluit een coalitie met Die Linke maar weer eens uit: ‘Die partij is daar niet geschikt voor’. Op papier is deze coalitie mogelijk, maar Steinbrück en Trittin sluiten Die Linke buiten.
20.24 uur:
Op de vraag wat Merkel zou doen bij een absolute meerderheid: “laat ons niet speculeren over de uitslag. Ik wil afwachten wat de echte uitslag is. Dat zien we morgen wel”.
20.23 uur:
Jürgen Trittin tegen Angela Merkel: gefeliciteerd, we wilden van u af, maar dat is ons niet gelukt.
20.15 – 20.59 uur:
ARD Das Erste (Livestream) Wahl 2013
Elefantenrunde, presentatie Thomas Baumann en Peter Frey. De ‘Elefantenrunde’ met de politiek leiders van de partijen worden de eerste uitslagen besproken.
20.11 uur:
BILD kopt: Merkel, machtiger dan ooit:
20.01 uur:
Patstelling tussen links en rechts: CDU/CSU en SPD/Grüne/Linke. Beiden goed voor 303 zetels wat 50% van de zetels is en dus geen meerderheid. De absolute meerderheid is 304 zetels
19.55 uur:
Winst/verlies in vergelijking met 2009:
CDU/CSU +8,6%
SPD + 2,6%
FDP -10,1%
Linke -3,6
Grüne -2,5
AfD +4,9
19.48 uur:
Nieuwe Hochrechnung: CDU/CSU toch net geen absolute meerderheid.
19.45 uur:
De vraag uit Nederland natuurlijk.. hoe is het met de Piraten? Die staan nu op 2,2% en winnen 0.2% maar spelen geen rol.
19.40 uur:
Is de FDP nog in de Bondsdag? Houd het in de gaten via deze website: istdiefdpnochimbundestag.de (via @vinberlin)
19.36 uur:
Vierde Hochrechnung brengt geen verandering, spanning blijft.
19.35 uur:
Over minder dan drie kwartier de Elefantenrunde: 20.15 – 20.59 uur
ARD Das Erste (Livestream) Wahl 2013
Berlijnse Ronde, presentatie Thomas Baumann en Peter Frey. De ‘Elefantenrunde’ met de politiek leiders van de partijen worden de eerste uitslagen besproken.
19.28 uur:
Deelstaatverkiezingen in Hessen. CDU wint (39%), maar SPD (31%) is fors ingelopen. Daar is wel een Rood-Rood-Groene coalitie mogelijk. Bijna alle andere opties liggen ook open: CDU+SPD, CDU+Grüne.
19.26 uur:
Nu lijken dit de 3 mogelijkheden voor coalities.
– CDU/CSU alleen
– CDU/CSU met SPD
– CDU/CSU met Die Grünen.
19.18 uur:
Maurits Kuypers vanuit SPD-hoofdkwartier in Berlijn:
De realiteit wat deze uitslag kan betekenen dringt langzaam door. Doordat de FDP en de AfD mogelijk niet over de 5% komen is het mogelijk dat de CDU/CSU ook met 42% genoeg stemmen haalt voor een absolute meerderheid. ‘Alleenheerser Mutti Merkel: einfach grusselig’, zegt een oudere dame. Ze voegt eraan toe: ‘We moeten bijna hopen dat de AfD het toch nog haalt.’
Partijvoorzitter Sigmar Gabriel probeert de stemming er nog een beetje in te houden met een loftuiting aan lijsttrekker Peer Steinbrück. Die feliciteert Merkel en maakt duidelijk dat de SPD bereid is zijn verantwoordelijkheid te nemen als het tot coalitieonderhandelingen komt. ‘De bal ligt nu bij Merkel.’
19.14 uur:
Grüne-leider Göring-Eckhardt: we moeten dit verlies analyseren waarom we de mensen niet bereikt hebben.
Göring-Eckhardt sluit coalitie met CDU/CSU niet uit, maar acht het onwaarschijnlijk. Gesprek is mogelijk.
19.03 uur:
Derde Hochrechnung: CDU/CSU kan absolute meerderheid halen: 304 zetels. AfD blijft op 4,9% staan.
19.00 uur:
SPD-burgemeester Wowereit (Berlijn) sluit coalitie met Die Linke uit.
18.57 uur:
SPD-leider Steinbrück nu live. Jullie hulp doet me zeer goed. Het was een echt goede verkiezingscampagne. Het was niet inhoudsloos. Steinbrück: ‘we hebben minder stemmen gehaald dan gehoopt.‘ Hij toont zich strijdbaar en legt de bal bij Merkel: zij moet het doen
FDP-leider Rainer Brüderle: moeilijke avond. Ik neem de verantwoordelijkheid voor deze grote nederlaag.
Nieuwe Hochrechnung geeft AfD 4,9% En CDU/CSU zou op één zetel na absolute meerderheid halen (303 zetels). Spannend!
18.47 uur:
Angela Merkel straalt: Super uitslag! Dank voor het vertrouwen. We gaan er verantwoordelijk mee om. Deze campagne heeft alles gebracht waar we voor gestreden hebben. Speciale dank voor het jonge team die meegewerkt hebben. Ook de mensen die me geholpen hebben als bondskanselier. Het waren moeilijke jaren. Ik dank ook mijn man die aan mijn zijde staat.
We wachten de einduitslag af, we bespreken de mogelijkheden morgen. Maar we durven al wel vast een feestje te vieren.
18.45 uur:
Bij de SPD, Sigmar Gabriel: we hadden meer verwacht. Felicitaties voor Merkel.
18.35 uur:
Maurits Kuypers is voor Duitslandnieuws in het Willy-Brandt-Haus van de SPD in Berlijn:
Ondanks de slechte eerste prognose zit de stemming er toch redelijk goed in. Het bier vloeit rijkelijk voor het Willy-Brand Haus en ook de currywurst is populair.
De reden voor de vrolijkheid is duidelijk: de FDP dreigt de 5% horde niet halen. Veel mensen hadden toch al niet gerekend op een overwinning van rood-groen. De grote coalitie is nu het grote doel. ‘Wij willen dat het ministerie van sociale zaken eindelijk weer rood wordt’, zegt een SPD’er uit Dortmund. Als de FDP de grens van 5% niet haalt, is dat binnen handbereik.
Gejuich gaat er ook op als blijkt dat de AfD niet in het parlement komt. Maar het is krap aan met 4,9% in de laatste exit-polls. ‘Dit wordt nog een spannende avond’, meent een lid uit Hamburg.
18.33 uur:
Bernd Lucke (AfD) nu live met bloemen in de handen. ‘We hebben een krachtig signaal afgegeven’
18.30 uur:
ZDF: Bij FDP-kiezers is intussen Merkel met CDU (53%) populairder dan eigen partij (40%).
18.27 uur:
Gregor Gysi (Die Linke) nu live. Is erg zelfverzekerd en vrolijk.
18.23 uur:
Die Grünen (8%) lijken kleiner te worden dan Die Linke (8,5%). Die trend was de laatste weken al goed zichtbaar in de peilingen.
18.21 uur:
CDU/CSU wint fors in vergelijking met 2009, bijna 8,5% meer. Dat verlies komt op conto van FDP die 10% verkiezen. Overige stemmen lijken naar AfD te zijn gegaan.
18.10 uur:
Wordt een spannende avond. Wat wordt de echte uitslag? Halen de FDP en de AfD de kiesdrempel, of blijven ze net onder de 5% zoals het nu lijkt.
18.05 uur:
Eerste prognose: FDP lijkt de kiesdrempel niet te halen. AfD lijkt ook net onder de 5% te blijven. CDU/CSU krijgt meer stemmen dan in de peilingen (42,5%). De SPD blijft rond de 26,5%. Die Linke haalt 8,5%, Die Grünen duikt naar beneden: 8%
17.55 uur:
Exitpolls, nog 5 minuten.
17.47 uur:
De SPD is in een goede stemming. Als de FDP uit de bondsdag vliegt, hebben de sociaaldemocraten een goed uitgangspunt. Of een goede onderhandelingspositie bij een Grote Coalitie met Angela Merkel. Of zelfs een Rood-Rood-Groene coalitie.
17.42 uur:
Bij Die Linke wordt er al gezongen. Het volgende nummer heet: “Meine Adresse ist nicht Stadt, nicht Haus, meine Adresse ist die Sowjetunion”
17.37 uur:
ZDF-presentator Anja Heyde twittert een foto van een lege FDP-zaal. ‘1500 mensen zijn uitgenodigd, er zijn er slechts 250 waarvan veel journalisten. Is dit een afscheidsfeestje?’
17.30 uur:
Nog een half uur, dan sluiten de stembussen.
17.28 uur:
Blijft Angela Merkel bondskanselier? Gaat de FDP het redden? Wilt u de AfD in de bondsdag? Berliner Morgenpost vroeg het aan kiezers in Lichtenberg.
17.17 uur:
Angst is in Duitsland altijd een thema. De angst van de CDU is dat het aantal stemmen tegenvalt in vergelijking met de hoge peilingen. Dat was in 2005 en 2002 ook het geval. De hoop van de SPD is dat de sociaaldemocraten nog een aantal procenten stijgt, de angst is dat dit tegenvalt. De FDP is bang überhaupt de kiesdrempel van 5% niet te halen en daarmee niet in het parlement te komen. Daarmee komt de gedroomde voortzetting van de huidige coalitie in gevaar. Die Grünen lagen twee jaar geleden nog zo goed in de peilingen (24%), nu vrezen ze minder dan 10% te halen.
17.09 uur:
Volgens de Duitse afdeling van Google is de zoekterm ‘Grote Coalitie’ tweemaal zo vaak ingevuld in vergelijking tot 2009.
17.04 uur:
Nog één uur om te stemmen. ZDF gaat nu live. (Livestream)
16.59 uur:
De politieke zender PHOENIX analyseert de campagne en blikt alvast vooruit met onder meer professor Lothar Probst en Claudia Kade van Die Welt. (Livestream)
16.56 uur:
Niet alleen de FDP bedelt om de ‘Zweitstimme’, ook Die Grünen voert daar sinds gisteren actief campagne voor. Beide partijen doen het niet goed in de peilingen.
16.46 uur:
Nog meer sociale media. Bekijk de verkiezingen via foto’s op Twitter en Instagram. Een verzameling van Berliner Morgenpost.
16.40 uur:
Voor het eerst werd er campagne gevoerd via Tumblr-sites. Peers Stinkefinger en Angela’s handen. Süddeutsche Zeitung maakte een top 10.
16.32 uur:
In Nederland en toch iets van de Duitse verkiezingen meemaken? In Amsterdam en Nijmegen kan je daar voor terecht.
16.30 uur:
Over anderhalf uur sluiten de stembussen. Op ARD en ZDF worden de eerste exitpolls bekend gemaakt.
15.53 uur:
Ingrediënten voor het CDU-feest vanavond: 2000x Zwiebelkuchen 2.000 Bockwürste 3000 Berliner Buletten 3000 x Gulaschsuppe 4000 Brezel 10.000 Becher 10.000 Gläser.
15.44 uur:
De Duitse verkiezingen worden met bijzondere belangstelling gevolgd door andere Europese landen. ARD interviewde buitenlandse Duitsland-correspondenten van VAP. (Na 3 minuten).
15.34 uur:
De opkomst in Duitsland rond 14.00 uur was 41,4%, in 2009 was dat 36,%. Dat meldt het Duitse CBS Destatis.
15.29 uur:
Wordt Steinbrück bondskanselier? Komen de Piraten in de Bondsdag? Wilt u Die Grünen in de regering? Berliner Morgenpost vroeg het vanochtend aan stemmers in Kreuzberg.
15.21 uur:
De Duitse verkiezingen niet spannend? Duitse twitteraars doen poultjes op twitter. Met de hashtag #wahlwette doen ze hun voorspelling.
15.17 uur:
Door de landelijke verkiezingen sneeuwt het een beetje onder, maar er zijn vandaag ook deelstaatverkiezingen in Hessen. De peilingen lijken zeer op de landelijke trend. CDU (40%), SPD (32%) Grüne (12,5%), FDP (6%), Linke (3,5%). Minister-president Volker Bouffier gaat voor een volgende termijn.
15.06 uur:
Kamikaze-uitspraak Peer Steinbrück vandaag in Bild am Sonntag. “Ik sta niet ter beschikking voor een ministerspost in een Grote Coalitie onder Angela Merkel. Ik wil bondskanselier worden.” De kans is groot dat de SPD de CDU niet kan verslaan, ook dan blijft Steinbrück in een leidende positie bij de sociaaldemocraten, zo beloofde hij.
14.48 uur:
Welke Duitse partij past bij jou? Er zijn twee stemwijzers: Wahl-O-Mat en Bundes-Wahl-Kompass
14.42 uur:
Weetje voor politieke nerds; Duitse centrale bureau voor statistiek Destatis berekende dat als één stembiljet 7 gram weegt, het totale gewicht 433 ton papier is.
14.36 uur:
De stembussen sluiten om 18.00 uur, dan worden ook de eerste exitpolls verwacht.
14.31 uur:
Met dit soort filmpjes worden Duitse kiezers naar de stembus gelokt.
https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ZK0h-FkLuMc#t=47
14.23 uur:
Rond 15.30 uur wordt de eerste tussenstand van de opkomst bekend gemaakt op basis van de tellingen tegen 14.00 uur.
14.10 uur:
Inkijkje in Duitse politiek zoals je het niet vaak ziet. Linke-leider Gregor Gysi interviewt satiricus Martin Sonneborn, de oprichter van Die Partei in een Oost-Berlijnse kroeg.
14.03 uur:
Welke coalities zijn onmogelijk op basis van de laatste peilingen?
– Zwart-Geel: CDU/CSU + FDP (299 zetels) huidige coalitie komt één zetel te kort.
– Rood-Rood-Groen: SPD + Die Grünen + Die Linke (299 zetels). Zetel te weinig voor een links blok.
– Stoplichtcoalitie: SPD + FDP + Die Grünen (272 zetels)
– Rood-Groen: SPD + Die Grünen (239 zetels) De gewenste coalitie van Steinbrück komt er bij lange na niet.
(Absolute meerderheid is 300 zetels)
13.52 uur:
Welke coalities zijn mogelijk op basis van de laatste peilingen?
– Grote Coalitie: CDU/CSU + SPD (332 zetels)
– Jamaicacoalitie: CDU/CSU + Grünen + FDP (365 zetels)
– Zwart-Groen: CDU/CSU + Grünen (332 zetels)
(Absolute meerderheid is 300 zetels)
13.48 uur:
De laatste peilingen:
CDU/CSU: 39%
SPD: 26%
Grüne: 10%
Linke: 9%
FDP: 5% (Zou kiesdrempel net wel halen)
AfD: 4% (Zou kiesdrempel net niet halen)
Bron
13.42 uur:
In sommige kiesdistricten wordt het bijzonder spannend. Wie krijgt een direct mandaat voor de bondsdag? Een overzicht van Der Spiegel.
13.36 uur:
Vandaag staan 4451 kandidaten op de lijsten voor de bondsdag. Dat zijn er 900 meer dan in 2009. Minimaal 598 komen in de bondsdag.
13.28 uur:
Welke thema’s zijn belangrijk op Twitter? (Gebaseerd op tweets uit Duitsland in het Duits door Topsy.com)
(Buitenlandpolitiek, werk & sociaal, economie & financiën, milieu & energiepolitiek, datapolitiek, binnenlandse politiek, onderwijs en gezondheid)
13.28 uur:
Welke kandidaat wordt op Twitter het vaakste genoemd? (Gebaseerd op tweets in het Duits in Duitsland door Topsy.com)
13.25 uur:
Hogere opkomst? Tegen 12.00 uur zijn in Berlijn al meer mensen komen stemmen dan in 2009.
13.21 uur:
De Duitse regering maakt zich zorgen over de opkomst tijdens de verkiezingen omdat in 2009 het dieptepunt werd gehaald. Zelfs grote kranten roepen iedereen op om te gaan stemmen. Bild-baas Kai Dieckmann deed dat bijvoorbeeld in een groot hoofdredactioneel commentaar.
Overzicht verkiezingsopkomst voorgaande jaren:
2009: 70,8% (laagste ooit)
2005: 77,7%
2002: 79,1%
1998: 82,2%
1994:79,0%
1990: 77,8%
1987: 84,3%
1983: 89,1%
1980: 88,6%
1976: 90,7%
1972: 91,1% (hoogste ooit)
1969: 86,7%
1965: 86,8%
1961: 87,7%
1957: 87,8%
1953: 86,0%
1949: 78,5%
13.06 uur:
Bekijk foto’s van de verkiezingscampagne bij Der Spiegel.
13.01 uur:
Kiesdrempel, ‘Überhangmandate’ en ‘Ausgleichmandate’? Duitslandweb legt het Duitse kiesstelsel uit.
12.58 uur:
In 299 kiesdistricten wordt gestemd. Der Spiegel zet een aantal opmerkelijke kandidaten op een rijtje.
12.54 uur:
Bondspresident Joachim Gauck bracht vanochtend zijn stem uit in Berlijn. “Het is heel belangrijk om te stemmen. Ik mocht voor het eerst vrij stemmen toen ik de 50 was gepasseerd. Vandaag ben ik gewoon een burger net als iedereen.”
12.47 uur:
Vandaag mogen 61,8 miljoen Duitsers hun stem uitbrengen. Het aantal kiezers per deelstaat:
Hamburg: 1,3 miljoen kiezers
Saarland: 800 000 kiezers
Mecklenburg-Vorpommern: 1,35 miljoen kiezers
Sachsen: 3,4 miljoen kiezers
Sachsen-Anhalt: 1,9 miljoen kiezers
Thüringen: 1,86 Millionen miljoen kiezers
Schleswig-Holstein: 2,26 miljoen kiezers
Beieren: 9,5 Millionen miljoen kiezers
Nordrhein-Westfalen: 13 miljoen kiezers
Niedersachsen: 6,1 miljoen kiezers
Hessen: 4,4 miljoen kiezers
12.32 uur:
Nu live: ARD Das Erste (Livestream) Presseclub
Welkom in de realiteit; welke problemen moet de komende regering aanpakken?
Presentator Volker Herres: “Ik las in de Nederlandse Volkskrant het citaat: ‘Eigenlijk is het oneerlijk dat alleen Duitsers mogen stemmen bij de Duitse verkiezingen omdat hier de koers voor heel Europa wordt bepaald. Zo kijkt het buitenland vandaag naar ons!”
12.07 uur:
Zelf de verkiezingen volgen? Dat kan natuurlijk via het LIVEBLOG van Duitsland nieuws, maar kijk in de Verkiezingsgids van Duitslandnieuws voor een overzicht van events, tv en radio vind je hier. Twitter: @Dld_nieuws #Dld_nieuws #btw13
11.34 uur:
Vandaag kiest Duitsland. Wat vinden de partijen? Lees het beknopte overzicht met standpunten over belastingen, pensioenen, Energiewende, Europa en meer.
11.21 uur:
Lees uitgebreide profielen van alle belangrijke politieke partijen, samengesteld door Duitslandnieuws.
