Blokkenrace
Hoewel de SPD een Rood-Rood-Groene (SPD, Grüne, Die Linke) coalitie categorisch heeft uitgesloten, blijft er toch een race bestaan tussen het linker en rechter blok. CDU/CSU en FDP (rechts) proberen hun kiezers te mobiliseren door een doembeeld te schetsen van een rood-rood-groene regering (links). Volgens de huidige coalitiepartijen zal het dan namelijk afgelopen zijn met de stabiele politiek, de Duitse concurrentiekracht zal sterk afnemen en de Europese Unie zal vervallen tot een onbeduidende regio in de concurrerende wereldeconomie.
De SPD heeft zich al jaren afgezet tegen het neo-liberale marktdenken van Zwart-Geel en hebben de laatste jaren met succes ervoor gezorgd dat Zwart-Geel in veel deelstaten en lokale verkiezingen werd weggestemd. Ook de Duitse media houdt de race tussen de twee blokken graag levendig; berichten over een gelopen race verhogen de kijkcijfers niet bepaald.
Die Linke uitsluiten electoraal onhandig
De waarschuwing voor Rood-Rood-Groen mobiliseert echter óók kiezers voor de SPD. Namelijk, als er een beeld ontstaat dat deze coalitie een mogelijke optie is, is het ook denkbaar dat Merkel als bondskanselier naar huis wordt gestuurd. Dit zou de linkse strategische kiezer en anders thuisblijvende SPD-achterban extra kunnen motiveren hun stem aan de SPD te geven. Het is juist daarom lastig te begrijpen dat de SPD al in zo‘n vroeg stadium Die Linke als mogelijke coalitiepartij definitief heeft uitgesloten. Waarom niet: ‘Wij zijn bereid met iedereen te praten die van Duitsland een sterk en sociaal land wil maken, maar samenwerken met Die Linke heeft zeker niet onze voorkeur na 22 september‘. Met hulp van de pers en Union/FDP blijft deze vraag, gelukkig voor de SPD, nog levend.
Demobilisatie
Een tweede reden waardoor het nog spannend kan worden deze week is het onderscheid in mobilseringsstrategie van de SPD en de CDU/CSU. De inmiddels in Duitsland welbekende, ‘assymetrische demobiliseringsstrategie’ van Merkel zou haar nu kunnen gaan tegenwerken. Dit is een strategie waarbij je op elk controversieel thema dat kiezers van je tegenstander kan mobiliseren, geen stellingname neemt of vage toezeggingen doet. Zoals een bokser die telkens zijn tegenstander tijdens het gevecht omhelst om zo flinke klappen te voorkomen. Het effect is dat na een paar van zulke bokspartijen, de toeschouwers ook thuisblijven. Omdat bij een lage opkomst de CDU traditioneel goed scoort, zoals in 2009, hebben ze opnieuw voor deze strategie gekozen. Het lijkt er echter op dat de opkomst nog best wel eens hoger kan uitpakken dan verwacht nu de campagne wat spannender is geworden zoals zondag ook in Beieren gebeurde.
Daar komt nog eens bij dat centrum-rechtse CDU-kiezers, na het verlies van de FDP in Beieren, mogelijk hun tweede stem (in Duitsland kruis je een kandidaat èn een partij aan) nu aan de liberalen geven. Zij willen deze coalitie in stand houden en zeker niet dat de FDP uit de bondsdag verdwijnt.
Mobilisatie
Daartegenover staat een intensieve mobiliseringscampagne van de SPD. In wijken waar de potentiële SPD-achterban woont die geneigd is om niet te gaan stemmen, kloppen 100.000 SPD-vrijwilligers aan bij zo‘n 5 miljoen deuren (de teller staat nu op 4,1 miljoen). Nu zal deze campagne niet het electorale gat goedmaken, maar kan het wel zo‘n 2% meer stemmen opleveren voor de sociaal-democraten. Een dergelijke campagne, zoals we onder andere uit Nederland weten, valt lastig valt te peilen met een steekproef onder een paar duizend representatieve kiezers.
Grote Coalitie
Het electorale gat tussen CDU/CSU en de SPD zal vermoedelijk slinken tot 6% a 7% in tegenstelling tot de 10% nu. De gewenste coalities door de partijen (Zwart-Geel door CDU, Rood-Groen door de SPD) lijken daardoor allebei geen meerderheid te krijgen. De SPD kan uit landsbelang dan geen coalitie met de CDU meer weigeren. Zo krijgt de Duitse kiezer waarschijnlijk toch maar mooi zijn zin.
Job Janssen is freelance campagnestrateeg en bedacht de mobilisatiecampagne voor de SPD. Lees een eerder interview van Duitslandnieuws met Job Janssen.
